Page 44 -
P. 44
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2
ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง กรอบแนวคิดและระเบียบวิธีวิจัย
• แนวคิดวิธีเชิงปริมาณ (quantitative methods) หรือวิธีที่เริ่มจากศึกษาทฤษฎีก่อนแล้ว
จึงตั้งสมมติฐานและทำการทดสอบสมมติฐานดังกล่าวเพื่อหาข้อสรุปที่จะยืนยันทฤษฎี
ดังกล่าว (deductive approach) ซึ่งวิธีเชิงปริมาณนี้จะวัดออกมาเป็นตัวเงิน อาทิ
การวัดเส้นความจน ในการวิเคราะห์และได้มาของข้อมูลความยากจนนี้ได้รับมาจาก
การสำรวจโดยใช้แบบสอบถามที่เป็นวิธีการที่ใช้กันแพร่หลาย
• แนวคิดวิธีเชิงคุณภาพ (qualitative methods) หรือวิธีมนุษยวิทยาเฉพาะอย่างซึ่ง
มักจะเริ่มจากการสังเกตสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างเฉพาะเจาะจงก่อนนำไปสร้างรูปแบบความ
สัมพันธ์แล้วทำการทดสอบสมมติฐาน เพื่อสร้างเป็นทฤษฎีในภายหลัง (inductive
approach) โดยทั่วไปวิธีนี้จะเกี่ยวข้องกับการพูดคุย สังเกตเพื่อที่จะได้ข้อมูลเกี่ยวกับ
ความสัมพันธ์ทางสังคม วัฒนธรรม และชุมชน โดยส่วนใหญ่การศึกษาความยากจน
ภายใต้แนวคิดนี้ได้ถูกอธิบายในแง่ของความสัมพันธ์ทางและพฤติกรรมทางสังคม
มากกว่าที่จะเน้นไปที่ประเด็นของคำนิยามการวัดความยากจน
• แนวคิดวิธีการแบบมีส่วนร่วมโดยอาศัยความเข้าใจและมุมมองของคนจนเอง
(participatory methods) ในวิธีนี้ขึ้นอยู่กับความเข้าใจความยากจนที่ได้จาก
ประสบการณ์โดยตรงของคนจน ซึ่งสะท้อนแง่คิด มุมมองและทัศนคติของคนจนเอง
รวมถึงความเป็นจริงของวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนและความแตกต่างทาง
วัฒนธรรมในแต่ละพื้นที่
งานวิจัยจำนวนมากได้กล่าวถึงจุดแข็งและจุดอ่อนของสองวิธีการที่แตกต่างกันและพบว่า
มีขอบเขตจำกัดของการศึกษาความยากจนโดยใช้วิธีเชิงปริมาณหรือใช้วิธีเชิงคุณภาพเพียงอย่าง
เดียว ในระยะสิบปีที่ผ่านมา การผนวกระหว่างวิธีเชิงปริมาณและวิธีเชิงคุณภาพรวมกับปัจจัย
ความร่วมมือหรือ คิว-สแควร์ (q-squared) ได้ถูกกล่าวถึงและได้รับความสนใจมากขึ้นในการ
2
ศึกษาวิจัยร่วมสมัยที่เกี่ยวข้องกับความยากจน (Carvalho and White, 1997; McGee, 2000;
Kanbur, 2003; Appleton and booth, 2001; Parker and Kozel, 2006; Hulme, 2007) ในการ
ตอบสนองต่อธรรมชาติของความยากจนที่มีหลากหลายมิติ ทั้งนี้ Chambers (2007) ได้กล่าวว่า
วิธีการผสมหรือการรวมกันของวิธีเชิงปริมาณและวิธีเชิงคุณภาพรวมกับปัจจัยความร่วมมือได้ถูก
นำมาใช้อย่างแพร่หลายมากขึ้นในเรื่องการวิเคราะห์ความยากจน ดังจะเห็นได้จากประโยชน์ของ
การรวมสองวิธีนี้ซึ่งปรากฏในหลายการศึกษาของงานวิจัยด้านการประเมินความยากจนของ
ประเทศโดยธนาคารโลก (World Bank) รวมถึงการศึกษาเชิงประจักษ์ในหลายประเทศ ตัวอย่าง
2 Q-squared (quantitative and qualitative methodological approach) เป็นการผสมผสานวิธีวิเคราะห์เชิงปริมาณและ
เชิงคุณภาพเข้าด้วยกัน โดย Da Silva (2006) รวบรวมงานวิจัยที่ผ่านมาสำหรับวิธีแบบผสมเพื่อใช้ในการวิเคราะห์ความ
ยากจนในประเทศที่กำลังพัฒนา
ผู้สนใจสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จาก http://www.q-squared.ca/
43
