Page 19 -
P. 19
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
2.3 ควายในระบบสังคม เศรษฐกิจ
2.3.1 ควายกับสังคม
1) ควายกับสถานะทางสังคม จำนวนควายที่เลี้ยง และประเภทควายที่เลี้ยง
ใช้แสดงฐานะทางสังคมได้ ครอบครัวที่เลี้ยงควายจำนวนมากในชนบท ส่วนใหญ่จะมีฐานะดี หรือมัก
เป็นผู้นำอย่างเป็นทางการในชุมชน เช่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกองค์การบริหารส่วนตำบลฯ และคนที่
เลี้ยงควายงาม โดยเฉพาะพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ ทั้งที่เลี้ยงเพื่อใช้แรงงาน และเลี้ยงเพื่อทำพันธุ์ ก็มักจะเป็น
ผู้ที่มีฐานะค่อนข้างดีจึงจะหามาเลี้ยงได้ เพราะจะมีราคาแพงกว่าควายชาวบ้านที่เลี้ยงกันทั่วไป คล้าย
การเลี้ยงวัวสวยงาม หรือวัวหูยาว(อินดูบราซิล)ที่ต้องลงทุนค่าพันธุ์สูงพอสมควรถึงจะสามารถเลี้ยงได้
2) ควายกับโอกาสทางการศึกษา เมื่อ
ประมาณ 30-40 ปี ที่แล้ว ควายได้สร้างโอกาสให้กับ
เยาวชนในชนบทจำนวนหนึ่ง ที่พ่อแม่มีฐานะค่อนข้างดี
เพราะเลี้ยงควายมาก ประกอบกับเป็นผู้ที่มองการณ์ไกลด้าน
การศึกษา อุตส่าห์ขายควายส่งเสียให้ลูกได้เรียนหนังสือใน
ระดับที่สูงขึ้น จนหลายคนได้กลายเป็นชนชั้นปัญญาชน
ประกอบอาชีพในหลายสาขา ตั้งแต่อาชีพนักการเมืองระดับ
ชาติถึงระดับท้องถิ่น ผู้บริหารในทุกระดับทั้งภาคราชการ
และเอกชน รวมถึงผู้นำในองค์กรต่างๆ หลายร้อยหลายพัน
คนซึ่งล้วนยังติดหนี้บุญคุณควาย เพราะไม่มีเวลาคิดหรือไม่
ได้คิดที่จะตอบแทน อย่างไรก็ตาม ถือว่าควายได้มีส่วน
สำคัญต่อการสร้างปัญญาชน และความเจริญของประเทศ
ชาติในช่วงที่ผ่านมาไม่น้อย
3) ควายเป็นมรดก หรือ
“มูนมัง” ที่มีชีวิต ซึ่งพ่อแม่จะมอบให้ลูกที่
แต่งงานมีครอบครัวแล้ว และถึงเวลาที่จะต้อง
ออกเรือน เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการทำเรือก
สวน ไร่นา(เป็นทุน) ในการก่อร่างสร้างตัว นับ
เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านของคนในชนบท และ
พื้นที่ภาคอีสานหลายแห่ง ซึ่งถ้าควายตัวแรก
หรือชุดแรกที่ได้จากพ่อแม่ตายลง ก็จะเก็บเขา
ควายตัวนั้นไว้บนยุ้งฉาง เพื่อแสดงถึงความ
เคารพ และเป็นเครื่องเตือนใจให้นึกถึงการ
ก่อร่างสร้างครอบครัวในช่วงที่ผ่านมา ปัจจุบัน
หาดูได้ยาก เพราะไม่มีควายสำหรับแบ่งมูนมังให้
ลูกหลานอีกแล้ว
การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 9 การคัดเลือกควายไทย
