Page 23 -
P. 23
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
5) หนัง เขา และกระดูก เป็นผลพลอยได้จากควายเมื่อตายไปแล้ว มีมูลค่าที่ซ่อน
ตัวอยู่มากที่ทำให้เกิดเศรษฐกิจต่อเนื่อง เช่น หนังควาย ควายให้น้ำหนักหนัง 7-10 เปอร์เซ็นต์ของน้ำ
หนักตัว หนังควายทำให้เกิดธุรกิจต่อเนื่อง คือ อุตสาหกรรมฟอกหนัง หนังควายเมื่อผลิตเป็นหนังฟอก
จะใช้ทำผลิตภัณฑ์ได้มากมาย ได้แก่ รองเท้า กระเป๋า เฟอร์นิเจอร์ เบาะหุ้มรถยนต์ ของเล่นสุนัข (dog
chews) เป็นต้น (จินตนา, 2552)
2.3.3 ควายทำหน้าที่สร้างแหล่งอาหาร มูลสัตว์ต่างๆ รวมทั้งมูลควาย เมื่อใส่ลงไปในดิน
นอกจากเป็นการเพิ่มอินทรียวัตถุให้กับดิน และให้ธาตุอาหารแก่พืชแล้ว ส่วนหนึ่งก็จะเป็นอาหารของ
จุลชีพต่างๆและเป็นอาหารของสัตว์ในธรรมชาติหลายชนิด พื้นที่นาข้าวที่เลิกใช้ปุ๋ยเคมี แต่ใช้ปุ๋ยมูลวัว
มูลควายแทน และไม่ใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช จะปรากฏว่ามีอาหารธรรมชาติเพิ่มขึ้น เช่น กบ เขียด กุ้ง
หอย ปู ปลา ซึ่งจะกลายเป็นอาหารโปรตีน คุณภาพดี ปลอดสารพิษ และไม่ต้องซื้อหา ผลดีตามมาคือ
สุขภาพจิต สุขภาพกายแข็งแรง ครอบครัวอบอุ่น หนี้สินลดลง
2.3.4 ควายกับประเพณี วัฒนธรรม และการท่องเที่ยว
ควาย คน และข้าว คือ 3 ก้อนเส้า หรือ
3 ประสาน ที่เป็นพลังสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศร่วมกัน
มาช้านาน แต่ปัจจุบัน ควายกำลังถูกผลักออกไปกลายเป็น
“ก้อนเส้า” ที่กำลัง “เศร้า” ความจริงคนไทย ไม่น่าลืมควายได้
เร็วขนาดนี้ เพราะถ้าเรามองย้อนกลับไปไม่นาน ควายมี
บทบาทต่อการผลิตข้าวของประเทศอย่างมาก ควายเป็น
แรงงานและผู้ผลิตปุ๋ยคอกชั้นดี ควายจะถูกเลี้ยงดูในฐานะสัตว์
มีบุญคุณ และได้รับการยอมรับเป็นอย่างสูง โบราณมีพิธี
ทำขวัญควาย โดยเมื่อเสร็จจากฤดูไถหว่านแล้ว จะประกอบพิธี
ทำขวัญให้กับควาย มีการกล่าวโองการยกย่องว่าเป็นสัตว์ที่ช่วย
เหลือในการทำมาหากิน ช่วยเหลือแรงงานด้านต่าง ๆ เสร็จแล้ว
จะมีการ จัดหาหญ้าอ่อน น้ำสะอาดเลี้ยงดู หลายคนเรียกควายว่า
“ลูก” สมัยก่อนแทบจะไม่มีการฆ่าควายเพื่อกินเนื้อเป็น
อาหาร ทุกบ้านจะเลี้ยงดูจนแก่เฒ่า และปล่อยให้ตายเอง
ควายจึงมีความผูกพันกับคนไทยมากกว่าสัตว์ประเภทใดๆ
ทั้งหมด และก่อเกิดวัฒนธรรม ประเพณีเกี่ยวกับควาย
มากมายหลายอย่าง เช่น พิธีสู่ขวัญควาย การแรกนาด้วย
ควายที่มีขวัญดีเพื่อจะได้ข้าวมาก ครอบครัวอุดมสมบูรณ์
ก่อเกิดประเพณีวิ่งแข่งควาย เกิดกีฬาควายชนของคนใต้
และเกิดแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์หรือเชิงเกษตร เช่น
หมู่บ้านควายที่มีการแสดงควายแสนรู้ในหลายพื้นที่ของประเทศ
การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 13 การคัดเลือกควายไทย
