Page 27 -

ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
์
ิ
ิ
ิ

โรคเนาของผลไมเหนี่ยวนำใหเกิดไดจากการที่ผลไมมีแผลระหวางการเก็บเกี่ยว บรรจุ
เก็บ และขนสง เชนเดียวกับภาวะที่เชื้อกอโรคชอบ เชน มีน้ำและสารอาหารมาก พีเอชต่ำ และการที่

ความตานทานลดลงหลังการเก็บเกี่ยว (Nunes 2012) นอกจากนั้นอาจจะเขาทางชองเปดธรรมชาติ

บทที่ 1 บนผิวของผลไม โดยทั่วไปการเขาทำลายผลไมของราเปนแบบแฝง คือ เมื่อราสรางเสนใยอยูภายใน

เซลลของผลไมแลวจะหยุดการเติบโตชั่วคราว และแฝงตัวอยูระหวางเซลลบริเวณผิวของผลไม

จนกระทั่งผลไมเขาสูระยะที่มีการเติบโตเต็มที่ มีสารอาหาร มีน้ำตาล ความชื้น และพีเอชที่เหมาะสม

ราจึงเริ่มเจริญและแสดงอาการของโรค ระหวางกระบวนการติดเชื้อราหลายชนิดสรางสารพิษซึ่ง

ิ
อาจเขาไปในหวงโซอาหาร โดยผานทางผลไมสด และผลิตภัณฑจากผลไม สงผลใหเกดอันตรายตอ
มนุษยและสัตว (Zhang et al. 2020) เชน Penicillium expansum ซึ่งเปนสาเหตุใหเกิดโรคราสีน้ำเงิน

(blue mold desiease) ในผลไมหลายชนิดซึ่งนอกจากจะทำใหเกิดการเนาและสลายตัวของผลไมแลว

ยังมีการปนเปอนของพาทูลิน (patulin) ซึ่งเปนสารพิษจากราที่ทำใหเกิดกำเนิดทารกวิรูป

(teratogenic mycotoxin) กอมะเร็ง (carcinogenic mycotoxin) และเปนพิษภูมิคุมกัน (immunotoxic

mycotoxin) (Chen et al. 2017) การควบคุมโรคหลังเก็บเกี่ยวเหลานี้มักทำโดยใชสารเคมีฆารามา

เปนเวลานาน แตการใชสารเคมีฆารามากเกินไปทำใหเกิดปญหาหลายอยาง เชน เกิดการตกคาง

เกิดภาวะมลพิษ และเพิ่มความตานทานตอสารเคมีฆารา ดังนั้นจึงจำเปนตองหาแนวทางที่ปลอดภัย

และมีประสิทธิภาพเพื่อควบคุมโรคหลังการเก็บเกี่ยวอยางเรงดวน (Zhang et al. 2020)

หลังจาก Gutter และ Littauer รายงานการใช Bacillus subtilis ตอตานเชื้อกอโรคใรผลสม

ใน ค.ศ. 1953 การควบคุมทางชีวภาพโรคหลังเก็บเกี่ยวโดยใชจุลินทรียไดรับความสนใจอยาง

กวางขวาง ในบรรดาจุลินทรียปฏิปกษ ยีสตและราคลายยีสต (yeast-like fungi) ไดรับความสนใจ

เนื่องจากยีสตเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม แสดงการควบคุมที่มีประสิทธิภาพตอเชื้อกอโรค มีความทน

ตอความเคน (stress) มากพอ และมีศักยภาพที่จะถูกปรับปรุงพันธุกรรม นอกจากนั้นยังมีการพัฒนา

อยางดีสำหรับการเพาะเลี้ยง การหมัก การเก็บ และการจัดการยีสตปฏิปกษเหลานี้ ยิ่งกวานั้นมีการ

ใชยีสตในอาหารและเครื่องดื่มมาเปนเวลานานและในปจจุบันมีบทบาทสำคัญในอุตสาหกรรมอาหาร

ดังนั้นการใชยีสตจึงถือวามีความปลอดภัยและเปนที่ยอมรับไดงาย จากขอดีเหลานี้ยีสตจึงเปน

ทางเลือกที่นาสนใจที่จะใชแทนสารเคมีฆารา ที่ผานมามากกวา 20 ป การใชยีสตเปนตัวควบคุม

ทางชีวภาพมีความกาวหนาอยางมาก ซึ่งรวมถึงการแยกและการคัดเลือกสายพันธุยีสต การศึกษา

กลไกการเปนปฏิปกษ การปรับปรุงประสิทธิภาพการควบคุมทางชีวภาพ และการพัฒนาสูตร

โดยเฉพาะยีสตปฏิปกษที่มีความสามารถอยางดีเยี่ยมในการควบคุมทางชีวภาพหลายชนิดไดมี

การพัฒนาและจดทะเบียนเปนผลิตภัณฑทางการคา อยางไรก็ตามการใชยีสตปฏิปกษในการจัดการ

โรคหลังเก็บเกี่ยวอยางแพรหลายยังเผชิญกับความทาทายหลายอยาง ดังนั้นความเขาใจกลไก

18 การใชยีสตสำหรับการควบคุมทางชีวภาพโรคพืชและโรคพืชหลังการเก็บเกี่ยวที่เกิดจากรา