Page 147 -

์
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ
ิ
ิ

การสรางเม็ดลิพิดในยีสต

เมื่อเซลลอยูในภาวะขาดแคลนสารอาหารบางชนิด แตมีแหลงคารบอนในปริมาณสูง จะ

เกิดการสะสมลิพิดประเภทไทรกลีเซอไรดภายในเซลลโดยเฉพาะในกลุมของยีสตไขมันสูงหรือยีสต

อุดมน้ำมัน ทั้งนี้ลิพิดไมมีขั้วดังกลาวไมสามารถเขากันไดกบโครงสรางอื่น ๆ ภายในเซลล จึงรวมตัว
ั
อยูในไซโทพลาซึมของเซลลในรูปของกลุมไขมันที่เรียกวา “เม็ดลิพิด” หรือ “หยดลิพิด (lipid

droplet)” (Garay et al. 2014) โดยองคประกอบของโมเลกุลที่มีลักษณะเปนแกนที่ไมชอบ

น้ำ (hydrophobic core) ไดแก ไทรกลีเซอไรดและสเตอริลเอสเทอรจะถูกหอหุมดวยฟอสฟอลิพิดที่มี

ชั้นเดียว (phospholipid monolayer) และมีโครงสรางของโปรตีนแทรกอยูบางสวน (ภาพที่ 5.5)

บทที่ 5 ภาพที่ 5.5 ลักษณะของเม็ดลิพิด โดยองคประกอบที่อยูภายในสุดเปน hydrophobic core ในรูปของ

แกนไทรกลีเซอไรด (TAG core) ซึ่งหอหุมดวยชั้นของสเตอริลเอสเทอร (SE) และฟอสฟอลิพิดที่มี

ชั้นเดียว ที่ชั้นนอกสุด และมีโครงสรางของโปรตีน (แสดงเปนทอนยาวในภาพ) แทรกอยูบางสวน

ที่มา: ดัดแปลงจาก Athenstaedt (2019)

โดยทั่วไปยีสตอุดมน้ำมัน เชน Y. lipolytica (Athenstaedt et al. 2006), Pichia pastoris

(Ivashov et al. 2013) มักมีการสะสมของไทรกลีเซอไรดเปนหลัก แตกตางจากสายพันธุยีสต
โดยทั่วไป เชน S. cerevisiae ที่มีสัดสวนของไทรกลีเซอไรดและสเตอริลเอสเทอรในปริมาณเทากัน

และขนาดเม็ดลิพิดภายในเซลลของ S. cerevisiae มีขนาดเสนผานศูนยกลางประมาณ 0.3-0.4

ไมโครเมตร จนถึงขนาดใหญสุดที่มีรายงานคือ 1.2-1.6 ไมโครเมตร (Grillitsch et al. 2011) ขณะที่

เม็ดลิพิดที่พบในยีสตอุดมน้ำมัน Y. lipolytica มีขนาดเสนผานศูนยกลางมากกวาถึงสองเทาเมื่อเทียบ

กับสายพันธุยีสตโดยทั่วไป และมีขนาดใหญขึ้นเมื่อเลี้ยงในภาวะที่ขาดแคลนสารอาหาร โดยพบวา

ขนาดเสนผานศูนยกลางของเม็ดลิพิดเพิ่มขึ้นจาก 0.65 ไมโครเมตร เปน 2.5 ไมโครเมตร เมื่อ

เพาะเลี้ยงในอาหารที่มีองคประกอบของกรดโอเลอิก (Athenstaedt et al. 2006)

็
การสรางเม็ดลิพิดยังคงเปนที่สนใจและยังไมมีขอสรุปที่ชัดเจนทางวิชาการ อยางไรกตาม
ในปจจุบันยอมรับการสรางเม็ดลิพิดในรูปแบบของการแตกหนอ (budding model) (Athenstaedt

138 การผลิตลิพิดจากยีสต