Page 145 -

ื
ิ
ิ
ิ
์
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ

การเพิ่มจำนวนคารบอนอะตอมและพันธะคูไปเรื่อย ๆ จนไดกรดไขมันไมอิ่มตัวสายยาว การสราง

พันธะคูในกรดไขมันโดยการใชออกซิเจนและอาศัยระบบขนสงอิเล็กตรอน (electron transport

system) เรียกระบบนี้วา microsomal desaturase system เชน พาลมิโทอิล-โคเอ เปลี่ยนเปน

พาลมิโทลีอิล-โคเอ (palmitoleyl-CoA, C16:1) โดยอาศัยออกซิเจน และ NADPH โดยปฏิกิริยานี้

เกิดขึ้นในเอนโดพลาสมิกเรทิคูลัม กรดไขมันที่สังเคราะหไดในจุลินทรียจะเก็บสะสมในรูปของ

ไทรกลีเซอไรด (triglyceride) และฟอสฟอกลีเซอไรด (phosphoglyceride) เนื่องจากกรดไขมันละลาย

น้ำไดยาก และจะอยูในรูปไมเซลล (micelle) อีกทั้งสมบัติของการเปนกรด และเปนตัว

ออกซิไดส (oxidizing agent) ซึ่งเปนพิษตอเซลล จึงสรางพันธะเอสเทอรกับสารประกอบอื่น ๆ ซึ่ง

พบวาสวนใหญเปนกลีเซอรอล ไดเปนกลีเซอไรด โดยแฟทีเอซิล-โคเอ (fatty acyl-CoA) รวมตัวกับ

กลีเซรอล-3-ฟอสเฟต (glycerol-3-phosphate) เกิดเปนฟอสฟาติเดต (phosphatidate) เมื่อกำจัด

หมูฟอสเฟตออกไปจะไดกลีเซอไรดซึ่งสามารถรวมตัวกับสารอื่น เชน โคลีน (choline) ซีรีน (serine)

อิโนซิทอล (inositol) กลายเปนฟอสฟอกลีเซอไรด แตจากการรวมตัวกันนั้นฟอสฟาติเดตจะถูก

เปลี่ยนไปเปนรูปที่กอใหเกิดปฏิกิริยา (active from) ในรูปอนุพันธของไซทิดีนไดฟอสเฟต (cytidine

บทที่ 5 diphosphate, CDP) คือ ซีดีพี-ไดเอซิลกลีเซอรอล (CDP-diacylglycerol) แลวจึงรวมกับสารอื่น ๆ

การสังเคราะหไทรเอซิลกลีเซอรอล

เอซิลกลีเซอรอลหรือกลีเซอไรดเปนเอสเทอรของกรดไขมันกับกลีเซอรอล ซึ่งหมู

ไฮโดรอกซิลของกลีเซอรอลจะถูกแทนที่ดวยกรดไขมันตั้งแต 1, 2 และ 3 ตำแหนง ซึ่งเรียกวา

โมโนกลีเซอไรด (monoglyceride) ไดกลีเซอไรด (diglyceride) และไทรกลีเซอไรด ตามลำดับ โดย

กลีเซอไรดเปนลิพิดที่พบมากที่สุดในเซลลมีถึง 80 เปอรเซ็นตของลิพิดทั้งหมด และกลีเซอไรดที่พบ

มากที่สุด คือ ไทรกลีเซอไรด กรดไขมันที่พบในไทรกลีเซอไรดในยีสตที่พบมีจำนวนคารบอนอะตอม

ตั้งแต 8-24 อะตอม โดยชนิดที่มีคารบอนอะตอม 16-18 อะตอม (C16, C18) พบมากที่สุด (ตารางที่

5.3)

การสังเคราะหไทรเอซิลกลีเซอรอลในยีสตสามารถเกิดขึ้นได 2 กระบวนการหลัก (ภาพที่

5.4) คือ กระบวนการที่อาศัยเอซิล-โคเอ (acyl-CoA-dependent) และกระบวนการที่ไมอาศัย

เอซิล-โคเอในการเกิดปฏิกิริยา (acyl-CoA-independent) โดยปฏิกิริยาที่อาศัยเอซิล-โคเอ เปน

การเติมกลุมเอซิล (acyl group) จากเอซิล-โคเอใหกับไดเอซิลกลีเซอรอล โดยเอนไซมเอซิล-โคเอ-

ไดเอซิลกลีเซอรอล เอซิลทรานสเฟอเรส (acyl-CoA diacylglycerol acyltransferase, DAGAT; EC 2.

3.1. 20) ซึ่งมักพบที่บริเวณเมมเบรนของเอนโดพลาสมิกเรทิคูลัม และเปนกระบวนการหลักในการ

สังเคราะหไทรเอซิลกลีเซอรอลในยีสต ในอีกทางหนึ่งการเกิดปฏิกิริยาที่ไมอาศัยเอซิล-โคเอ จะใช 

136 การผลิตลิพิดจากยีสต