Page 22 -

ิ
ิ
ื
ิ
ิ
์
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การเปล่ยนแปลงในด้านผลผลิตและช่องทางการกระจายสินค้าข้าวของไทยโดยเฉพาะ
ี
ในช่วงทศวรรษ 2530 - 2540 ได้เป็นปัจจัยเกื้อหนุนส�าคัญที่ยกระดับศักยภาพสินค้าข้าวไทย
ให้สามารถแข่งขันได้ในตลาดการค้าข้าวโลก ในช่วงเวลาดังกล่าวการส่งออกข้าวของไทยได้ม ี
ั
ึ
่
ั
สดส่วนการถอครองในตลาดส่งออกข้าวเป็นลาดบหนงของการส่งออกข้าวของโลก ในขณะ
�
ื
เดียวกันอุปทานผลผลิตข้าวภายในประเทศที่เพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงทศวรรษ 2530 - 2550 ได้
ี
ั
สร้างแรงกดดันต่อระดับราคาข้าวเปลือกภายในประเทศ อีกท้งการแข่งขันในตลาดส่งออกท่ม ี
มากขึ้น ในระยะต่อมาโดยเฉพาะนับแต่ปลายทศวรรษ 2540 เป็นต้นมา ได้ส่งผลให้ตลาดข้าว
ื
ี
โลกได้เปล่ยนแปลงจากตลาดของผู้ขายมาเป็นตลาดของผู้ซ้อ ท้งน้เพราะมีอุปทานข้าวสู่ตลาด
ี
ั
ส่งออกมากข้นอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อราคาข้าวส่งออกและรวมถึงราคาข้าวเปลือกท ี ่
ึ
เกษตรกรได้รับ
การใช้นโยบายการแทรกแซงกลไกตลาดและราคาของรัฐนับได้ว่าเป็นอีกปัจจัยหน่ง ท ่ ี
ึ
ทาให้เกิดการเปล่ยนแปลงและการปรับตัวของหน่วยธุรกิจในช่องทางการกระจายสินค้าข้าว เช่น
ี
�
โครงการรับจ�าน�าข้าวเปลือก โครงการรับจ�าน�าข้าวเปลือกทุกเมล็ดในระดับราคาสูง และรวมถึง
ี
�
ั
ี
โครงการประกันรายได้ข้นตาท่จ่ายส่วนต่างระหว่างราคาตลาดท่เกษตรกรได้รับกับราคาเป้าหมาย
่
ที่รัฐก�าหนด เป็นต้น ซึ่งรายละเอียดของนโยบายจะไม่ขอกล่าวถึงในที่นี้ แต่โครงการแทรกแซง
ื
ตลาดและราคาอย่างไม่มีเง่อนไขดังกล่าว ได้ส่งผลให้ธุรกิจตลาดกลางข้าวเปลือกมีขนาดของ
�
ุ
ธรกรรมในตลาดทถดถอยลงอย่างมากในต้นทศวรรษ 2550 โดยเฉพาะโครงการรบจานา
�
ั
่
ี
ข้าวเปลือกทุกเมล็ดในระดับราคาที่สูงกว่าราคาตลาด เพราะนโยบายดังกล่าวท�าให้รัฐเป็นผู้ซื้อ
ึ
�
รายใหญ่ในตลาดเนองจากให้ราคาสง เกษตรกรจงนาข้าวไปเข้าโครงการรบจานาข้าวเปลอก
ู
�
ั
�
่
ื
ื
ุ
ของรัฐทให้ราคาสงกว่าราคาตลาด ส่งผลให้ธุรกจตลาดกลางข้าวเปลอกมธรกรรมจากการให้
่
ี
ื
ู
ี
ิ
บริการทางการตลาดที่เบาบางจนต้องปิดกิจการและออกจากธุรกิจไปเกือบหมด
ี
ในช่วงเวลาท่รัฐได้ใช้นโยบายแทรกแซงกลไกตลาดและราคา โดยเฉพาะการใช้นโยบาย
รับจ�าน�าข้าวเปลือกทุกเมล็ดในระดับราคาสูง นโยบายดังกล่าวได้สร้างแรงจูงใจให้กับเกษตรกร
ในการขยายการผลิตด้วยเช่นกัน ในพ้นท่ชลประทานระบบการทานาได้เปล่ยนจากปีละ 2 คร้ง
ี
ี
ั
�
ื
ไปเป็น 5 คร้ง ในสองปีพ้นท่นาแปลงเดิม รวมถึงการขยายการใช้ปัจจัยการผลิตโดยเฉพาะ
ี
ื
ั
ปุ๋ยเคมี ผลผลิตข้าวเปลือกได้ขยายตัวจาก 29.78 ล้านตัน เฉลี่ยในช่วงปี พ.ศ. 2550 - 2553
4
เพิ่มมาเป็น 37.62 ล้านตัน เฉลี่ยในช่วงปี 2554 - 2556 ในขณะที่ผลผลิตที่เกษตรกรน�าเข้าสู่
�
ี
4 เฉล่ยจากข้อมูลสถิติการเกษตรของประเทศไทย สานักงานเศรษฐกิจการเกษตร (2554 - 2556)
20 สถาบันคลังสมองของชาติ