Page 19 -
P. 19
์
ิ
ิ
ิ
ิ
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ื
โรงสีข้าวเพ่อการแปรรูปเป็นข้าวสาร จากน้นกระจายส่งต่อให้กับพ่อค้าคนกลางในตลาดข้าวสาร
ั
ก่อนส่งต่อให้ผู้บริโภคในเมืองและผู้ส่งออกต่อไป ช่องทางการกระจายสินค้าข้าวในสมัยน้นจะไม่
ั
ซับซ้อน เพราะในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้นการส่งออกข้าวจะถูกผูกขาดโดยรัฐ โดยมีคลังหลวง
เป็นผู้มีอ�านาจในการจัดการการค้ากับต่างชาติแต่เพียงแหล่งเดียว (Ingram, 1971)
บทบาทของข้าวต่อการเป็นสินค้าส่งออกเร่มมีมากข้นในสมัยรัชกาลท่ 4 เม่อพระบาท
ึ
ี
ิ
ื
ิ
สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงโปรดให้มีการลงนามในสนธิสัญญาเบาว์ร่ง (Bowring
Treaty) กับประเทศอังกฤษในปี พ.ศ. 2398 อันเป็นจุดเร่มต้นของการการค้าแบบเสรีโดยให้เอกชน
ิ
สามารถทาการค้าซ่งกันและกันได้ และเป็นการยุติบทบาทการค้าแบบผูกขาดโดยคลังหลวง
�
ึ
ซึ่งหลังจากการลงนามในสนธิสัญญาเบาว์ริ่งกับประเทศอังกฤษแล้ว มีการท�าสนธิสัญญาการค้า
กับประเทศตะวันตกอื่น ๆ ตามมาอีกหลายประเทศ ท�าให้การผลิต การค้า และการส่งออกข้าว
ของไทยหลังจากนี้มีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว ในช่วงปี 2413 - 2417 ปริมาณการส่งออกข้าว
ของไทยเฉลี่ยได้เพิ่มจาก 0.11 ล้านตัน มาเป็นเฉลี่ย 1.52 ล้านตัน ในปี 2473 - 2477 หรือเพิ่ม
ขึ้นกว่า 12 เท่า โดยมีพื้นที่เพาะปลูกเพิ่มขึ้นเฉลี่ยจาก 11.50 ล้านไร่ ในช่วงปี 2453 - 2457 มา
เป็นเฉลี่ย 20.10 ล้านไร่ ในช่วงปี 2473 - 2477 ข้าวจึงเป็นพืชเศรษฐกิจที่ส�าคัญของไทยตั้งแต่
นั้นมา (สมพร อิศวิลานนท์, 2553) อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้าวในขณะนั้นยังเป็นพืชที่ปลูกได้
ปีละคร้งและผลผลิตมักจะแปรปรวนไปตามสภาพดินฟ้าอากาศในแต่ละปี จึงทาให้อุปทานสินค้า
ั
�
ณัฐพล พจนาประเสริฐ และคณะ 17
