Page 35 -

โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ื
ิ
ิ
ิ
์

3. รกภายในตัวแม่ต้องออกภายใน 4 ชั่วโมง ถ้าไม่ออกอาจจะต้องฉีดยาขับรก
4. ถ้าลูกกระบือแสดงอาการแน่นิ่ง ให้ช่วยโดยดึงลิ้นออกจากปากแล้วจับขายกให้หัวห้อยลง

5. เมื่อลูกกระบือหายใจได้แล้วควรช่วยให้ลูกกระบือกินนมแม่ที่เป็นนมน้ าเหลืองโดยเร็ว ถ้า
ลูกกระบือยังไม่สามารถดูดนมเองได้ ควรรีดนมจากแม่มาป้อนลูกกระบือจนแข็งแรง ปกติลูกกระบือจะลุกขึ้น
หลังจากคลอดประมาณ 45-50 นาที
6. แม่กระบือเมื่อคลอดแล้วให้กินหญ้าออน ๆ และพักผ่อน
่
7. หากมีนมคัดเต้า ผู้เลี้ยงต้องรีดนมออกบ้าง
8. แม่กระบือที่ให้นมลูกอาจจะขาดธาตุแคลเซียม จะมีอาการนอนหงายหน้าเอาหัวทับส่วน
หลังอาการนี้ เรียกว่า ไข้นม ต้องแก้ไขโดยฉีดแคลเซียมกลูโคเนตให้กับแม่กระบือ
2.4 การจัดการลูกกระบือหลังคลอด จนถึงหย่านม

1. การจัดการลูกกระบือ เมื่อลูกกระบือคลอดออกมาแล้ว โดยส่วนใหญ่ลูกกระบือจะสามารถ
ช่วยเหลือตัวเอง ร่วมกับแม่กระบือที่คอยประคับประคองลูก โดยไม่ต้องให้คนเข้าไปช่วยเหลือ ลูกกระบือจะ
สามารถยืนได้เอง และสามารถดูดนมแม่กระบือได้ภายในครึ่งชั่วโมงหลังคลอด หากเกิดกรณีที่ลูกกระบือช่วย
ื่
ตัวเองไม่ได้ และไม่สามารถดูดนมจากแม่กระบือได้ต้องรีบเข้าไปช่วยเหลือ เพอให้ลูกกระบือได้ดูดนมแม่
โดยเร็ว น้ านมจากแม่กระบือช่วงระยะ หลังคลอดจนถึง 3 วันแรกนี้ เรียกว่า นมน้ าเหลือง (Colostrum) ซึ่งจะ
มีคุณค่าทางอาหารสูง และมีภูมิต้านทานโรค
ในระยะ 1-2 เดือนหลังคลอดนี้ ไม่ควรปล่อยให้ลูกกระบือเดินตามแม่กระบือไปแทะเล็มหญ้าไกลๆ

ควรจัดแปลงหญ้าที่มีความสมบูรณ์สูงส าหรับให้แม่กระบือและอยู่ใกล้คอก ลูกกระบือในระยะนี้ต้องคอยดูแล
ให้ดี เพราะในระยะนี้ลูกกระบือจะมีอัตราการตายสูง
2. การท าเครื่องหมายประจ าตัวลูกกระบือ หากลูกกระบือหลังคลอดมีความแข็งแรงดี ให้รีบท า
เครื่องหมายประจ าตัวภายใน 24 ชั่งโมงหลังคลอด หรือหากลูกกระบือมีอาการอ่อนแอ ไม่แข็งแรง น้ าหนักแรก
เกิดต่ ามาก ควรรอให้แข็งแรงดีก่อนจึงด าเนินการ โดยให้ด าเนินการท าเครื่องหมายประจ าตัวแก่ลูกกระบือดังนี้

2.1. การสักเบอร์ที่ใบหู (ear tattooing)
การสักเบอร์หูเป็นวิธีที่คงทนถาวร วิธีท าง่าย สัตว์ไม่เจ็บ และไม่ยุ่งยาก ควรท าพร้อมๆ กับการ
ติดเบอร์หู ก่อนท าการสักให้ลองหนีบลงบนกระดาษเพอตรวจสอบความถูกต้องก่อน แล้วหนีบลงใต้ใบหู
ื่
ื้
ด้านขวาฝั่งด้านในของลูกกระบือบริเวณที่ไม่มีขน และไม่โดนเส้นเลือด ในต าแหน่งที่มีพนที่มากที่สุด หากมี
ไขมันใต้ใบหูให้เช็ดออกให้หมด หนีบเพียงครั้งเดียวแล้วเอาคีมออก ทาหมึกสักลงให้ทั่วบริเวณที่สักเบอร์ โดยใช้
มือขยี้หมึกลงบนต าแหน่งที่สักเบอร์ หมึกจะฝังใต้ผิวหนังในจุดที่เข็มสักเจาะ

ภาพ การสักเบอร์หูกระบือด้วยหมึกสัก

ื
28 | คู่มอการผลิตกระบือพันธุ์ส าหรับผู้ประกอบการ