Page 22 -

ั
ิ
์
ิ
ิ
ุ
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ิ
16

บทที่ 2
ความรู,พื้นฐานเกี่ยวกับทฤษฎี

ความหมายของทฤษฎี

Q
ี
U
ี่
:
ื
ู
ทฤษฎ (Theory) เปนความร:ทไดจากการจัดระเบียบและการสังเคราะหQข:อมูลเพ่ออธิบายปรากฏการณทางสังคม
และประสบการณQของมนุษยQ เปรียบเทียบได:กับแผนที่แสดงถนนหนทาง แมEน้ำ สะพาน และสถานที่สำคัญ ทฤษฎีเปน
U
ภาชนะบรรจุความรู:หรือคูEมือแนะนำการสังเกตและการเข:าใจปรากฏการณQทางสังคม
ทฤษฎีนำเสนอแนวคิดและคำอธิบายปรากฏการณที่มาจากการสังเกตและตรวจสอบ ซึ่งเปUนการสะท:อนมุมมอง
Q
U
หรือกรอบความคิดที่แตกตEางกันของนักวิชาการตEอปรากฏการณQหรือสถานการณQที่ศึกษา การสร:างทฤษฎีไมEเพียงแตEเปน
การค:นพบข:อเท็จจรง แตEยังสะท:อนวิธีการสังเกต จัดระเบียบ และนำเสนอข:อเท็จจรง (Kaplan, 1964) ผู:สังเกต 2 คนอาจ
ิ
ิ
มองสถานการณQเดียวกันตEางแงEมุมและตEางวิธีกัน ทฤษฎีจึงเปรียบเทียบได:กับ “เลนสถEายภาพ” ที่ใช:มองปรากฏการณ Q
Q
มากกวEาที่จะเปUน “กระจก” สะท:อนธรรมชาติของปรากฏการณQทั้งหมดอยEางเที่ยงตรง เลนสQวางรูปแบบการรับร ู:
(Perception) เลนสQระยะตEางกันทำให:ได:ภาพปรากฏการณQตEางกัน นักวิชาการให:ความสนใจตEอบางแงEมุมของ
ี
ปรากฏการณQและวิเคราะหQสถานการณQการสื่อสารเดียวกันแตกตEางกันไปตามเลนสQที่ใช: ทฤษฎก็เชEนเดียวกับเลนสQท ี่
Q
สะท:อนและอธิบายปรากฏการณโดยให:ความสนใจบางคุณลักษณะของการสื่อสารและมองข:ามหรือละเลยองคQประกอบอื่น
นอกจากนี้ ทฤษฎียังเปรยบได:กับ “แผนที่” (Maps) ที่บอกตำแหนEงของถนนหนทางและสถานที่ตEาง ๆ เปUนการให:ทิศทาง
ี
:
แกEผู:วิจัยในการศึกษาปรากฏการณQ ทฤษฎีตEางกันก็จะใหความรู:เกี่ยวกับปรากฏการณQเดียวกันตEางกันไปด:วย
ทฤษฎีสะท:อนวิธีการมองและเข:าใจปรากฏการณQจากมุมมองหนึ่งเทEานั้น ไมEมีทฤษฎีใดที่แสดงความจริงโดยรวม
ิ
Q
:
Q
U
ทั้งหมดของปรากฏการณ ทฤษฎจึงควรได:รับการประเมินจากการใชประโยชนมากกวาความเปนจรง (Truthfulness) ของ
ี
E
ทฤษฎี นอกจากทฤษฎีจะให:คำอธิบายปรากฏการณQแล:ว ยังให:กรอบความคิดหรือความเข:าใจพื้นฐานแกEนักวิชาการเพอ
ื่
นำไปพัฒนาและตEอยอดความรู: ตลอดจนชี้แนะแนวทางในการกำหนดปiญหาหรือคำถามในการวิจัยเพื่อสร:างความเข:าใจ
ตEอปรากฏการณQด:วย

การพัฒนาทฤษฎี

ทฤษฎพฒนาข้นจากการแสวงหาความร:โดยการศกษาปรากฏการณอยางเปนระบบ ข้นตอนแรกของการแสวงหา
ั
ึ
Q
ู
ึ
ี
U
ั
E
ู:
ความรู: คือ การตั้งคำถามเกี่ยวกับคุณสมบัติและความสัมพันธQของสิ่งตEาง ๆ เชEน ทัศนคติและพฤติกรรม การรับรและ
พฤติกรรมการสื่อสาร ขั้นตEอมา สังเกตปรากฏการณด:วยการสำรวจ การทดลอง การสังเกตการณ การสัมภาษณ หรือการ
Q
Q
Q
ตรวจสอบเอกสารและวัตถุสิ่งของ จนได:รับคำตอบ ซึ่งก็คือทฤษฎีตEาง ๆ ที่อธิบายปรากฏการณQ ขั้นตอนของการแสวงหา
ความรู:เพื่อพัฒนาทฤษฎีอธิบายได:ดังภาพ ที่ 2.1