Page 191 -

โครงการหนังสออเล็กทรอนกส เฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ั
ิ
ุ
ื
์
ิ
ิ
ิ
เรื่องเล่าพระไตรปิฎก
160
่
ุ
่
จากตัวอย่างทั้งสามเรืองทียกมา พระพุทธองค์ทรงตัดสินว่า ภิกษทั้ง 3 รูปไม่มีเจตนา
ในการกระท า ซึงพิจารณาจากค าว่า ไม่จงใจท าให้ตาย และไม่มีความประสงค์ให้ถึงแก่มรณภาพ ภิกษ ุ
่
้
ทั้งสามไม่มีเจตนา หมายถึง ภิกษทั้งสามไม่ได้คิดวางแผนก่อนล่วงหนาในการกระท าครั้งนั้น เมื่อไม่มี
ุ
่
เจตนาในการกระท าก็ย่อมไม่มีความผิดหรือไม่ต้องอาบัติ และการกระท าใดทีไร้เจตนาก็ย่อมไม่มีผล
ตามกรรมนิยาม คือ ไม่เปนไปตามกฎแห่งกรรม กลายเปนเรืองของนิยามอืน ท าหนาทีไป โดยเฉพาะ
็
่
้
่
่
็
อย่างยิ่งอุตุนิยาม คือ มีค่าเหมือนดินถล่ม ก้อนหินกร่อนร่วงหล่นจากภูเขาหรือกิ่งไม้แห้งหักลงมา
่
่
็
เปนต้น (พระเทพเวที, (ป.อ.ปยุตโต) 2532: 159) ดังนั้น การกระท าว่าถูก ผิด ดี ชั่ว จึงอยูทีเจตนา
เปนหลักส าคัญ ไม่ได้อยูทีผลลัพธ์ ซึงต้องพิจารณาหารายละเอียดต่อไป
่
่
่
็
8. เกณฑ์ตัดสินจริยธรรมตามทรรศนะพระธรรมป ิ ฎก (ป.อ.ปยุตโต)
้
ิ
หลักเกณฑ์การตัดสินนีพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยุตโต) (2539: 179-180) จากหนังสือพุทธธรรม
็
ได้ให้หลักไว้ว่า เกณฑ์วินิจฉัยกรรมดีและกรรมชั่วในแง่ของกรรมให้ถือเอาเจตนาเปนหลักตัดสินว่า
่
เปนกรรมหรือไม่และในแง่ทีว่ากรรมนั้นดีหรือชั่วให้พิจารณาตามหลักเกณฑ์โดยยึดหลักในการสรุป
็
ของกาลามสูตร (อัง.ติก.20/505/212) ดังนี ้
็
็
1. เกณฑ์หลัก ตัดสินด้วยความเปนกุศลหรืออกุศลโดยพิจารณามูลเหตุว่าเปนเจตนา
่
ทีเกิดจากกุศลมูล คือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ หรือเกิดจากอกุศลมูล คือ โลภะ โทสะ โมหะ พิจารณา
็
้
ตามสภาวะว่าเปนสภาพเกือกูลแก่ชีวิตจิตใจหรือไม่ท าให้จิตใจสบายไร้โรคปลอดโปร่งผ่องใสสมบูรณ ์
หรือไม่ส่งเสริมหรือบั่นทอนคุณภาพและสมรรถภาพของจิต ช่วยให้กุศลธรรมทั้งหลาย
้
้
้
เจริญงอกงามขึนอกุศลธรรมทั้งหลายลดนอยลง หรือท าให้กุศลธรรมลดนอยลง อกุศลธรรมทั้งหลาย
้
เจริญงอกงามขึน ตลอดจนมีผลต่อบุคลิกภาพอย่างไร
2. เกณฑ์ตัดสินร่วม เปนข้อทีนามาประกอบการตัดสินโดยให้มีการกลั่นกรองอย่างละเอียด

่
็
่
่
่
เพือพิจารณาอย่างถีถ้วนอีกชั้นหนึงคือ (อภิ.วิ. 25/1/12)
2.1 พิจารณาความยอมรับของวิญญูชนหรือการต าหนิติเตียน
2.2 พิจารณาลักษณะและผลของการกระท าทีเกิดขึนทั้งต่อตนเองและต่อผู้อืนโดยดูว่า
่
้
่
็
่
2.2.1 เปนการเบียดเบียนตน เบียดเบียนผู้อืน ท าตนเองหรือผู้อืนให้เดือดร้อนหรือไม่
่
่
็
2.2.2 เปนไปเพือประโยชนสุข หรือเปนไปเพือทุกข์ทั้งแก่ตนเองและผู้อืน
์
่
่
็