Page 19 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวและการประมาณการความตองการเมล็ดพันธุขาวสําหรับศูนยขาวชุมชน

พื้นที่ปลูกขาวนาปรังและขาวนาปใชวิธีนาหวานน้ําตม ผลผลิตตอไรสําหรับนาปรังคือ 757.63 กิโลกรัม/ไร และ
796.0 กิโลกรัม/ไรสําหรับนาป อัตราการใชเมล็ดพันธุในการทํานาปรังและนาปเฉลี่ยใกลเคียงกันคือ 28

กิโลกรัม/ไร โดยประมาณรอยละ 29 เปนเมล็ดพันธุของตนเอง และรอยละ 17 เปนเมล็ดพันธุที่ซื้อจากศูนย
ขาวชุมชน ที่เหลือเปนเมล็ดพันธุที่ซื้อจากแหลงอื่น เกษตรกรเพียงรอยละ 51.5 เทานั้นที่เคยซื้อเมล็ดพันธุขาว

จากศูนยขาวชุมชนในตําบลของตนเอง เหตุผลสําคัญที่ไมซื้อคือ พันธุขาวที่ศูนยขาวชุมชนผลิตไมมีความ

หลากหลาย และ มีปริมาณนอย ทั้งนี้เพราะศูนยขาวชุมชนมีปญหาที่วาเครื่องคัดคุณภาพเมล็ดพันธุขาวที่ไดรับ
การสนับสนุนจากหนวยงานของรัฐนั้นมีกําลังการผลิตนอย คือ ไมเกิน 5 ตันตอวัน ซึ่งไมเพียงพอกับความ

ตองการของสมาชิก โดยเฉพาะในฤดูเก็บเกี่ยว
ขอจํากัดขางตน ทําใหศูนยขาวชุมชนตองเลือกผลิตเมล็ดพันธุขาวเฉพาะพันธุที่เกษตรกรในพื้นที่ใชกัน

เปนสวนใหญ จากขอมูลที่เกษตรกรตองลงทะเบียนกับเกษตรตําบลกอนการเพาะปลูกขาวทุกฤดูการผลิต
สามารถนํามาวิเคราะหถึงพันธุขาวที่เกษตรกรสวนใหญใชในปเพาะปลูก 2560/61 ถึง 2561/62 ทั้งขาวนาป

และนาปรัง พบวา พันธุที่มีเกษตรกรลงทะเบียนไวมากที่สุดเรียงตามลําดับพื้นที่ปลูก 5 พันธุสําหรับการ
เพาะปลูกนาป คือ กข49 กข41 พิษณุโลก 2 ขาวดอกมะลิ 105 และกข29 สวนในฤดูแลงคือ กข49 กข41

พิษณุโลก 2 กข29 และ กข57 ซึ่งเมื่อผนวกกับขอมูลพื้นที่เพาะปลูกขาวของตําบล อัตราการใชเมล็ดพันธุขาว
ตอไร และรอยละการใชเมล็ดพันธุของตนเอง จะสามารถนําไปประมาณการปริมาณเมล็ดพันธุขาวเปนรายพันธุ

ขาวที่ศูนยขาวชุมชนควรจะผลิตสําหรับปเพาะปลูกหนาได

คําสําคัญ : พฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาว , ความตองการเมล็ดพันธุขาว , ศูนยขาวชุมชน

Usage Behavior of Rice Seed , Demand for Rice Seed , Community Rice Centers

Abstract

Objectives of this study were to study the usage behavior of rice seed of farmers for

estimating demands for rice seed for community rice centers by collecting data of rice seed
used in the 2018/19 crop year from 821 farmers growing rice in the areas near by 10 community

rice centers in Provinces of Kamphaengphet , Sukhothai , Phitsanulok , Phitjit and Nakhonsawan

. Data of rice seed productions of 141 members of these community rice centers were also
collected. Besides, data of rice seed used and area planted by seed variety from the registration

of farmers before plantation every season of the 2017/18 to 2018/2019 crop years were also