Page 23 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวและการประมาณการความตองการเมล็ดพันธุขาวสําหรับศูนยขาวชุมชน

ขาวในเขตชลประทานและพื้นที่ปลูกขาวนอกเขตชลประทาน จากการศึกษาของมานิต ฤาชา (2552) พบวา
อัตราการใชเมล็ดพันธุขาวปทุมธานี 1 เฉลี่ยตอไรเทากับ 27.67 กิโลกรัมตอไร ซึ่งสูงกวาอัตราที่ทางราชการ

แนะนําคือ 15 กิโลกรัมตอไรสําหรับการทํานาหวานน้ําตม โดยปจจัยที่กําหนดอัตราการใชเมล็ดพันธุขาว
ดังกลาว คือ เรื่องทัศนคติของเกษตรกรในการใชเมล็ดพันธุ ซึ่งสวนใหญเห็นวาอัตราที่ทางการกําหนดนั้นต่ํา

เกินไป เพราะตองเผื่อนก หนู และขาวลีบ ซึ่งเปนประเด็นคุณภาพของเมล็ดพันธุขาวที่เกษตรกรใช ซึ่งเกษตรกร

แกปญหาเรื่องคุณภาพของเมล็ดพันธุขาวโดยการเพิ่มปริมาณเมล็ดพันธุขาวที่ใชตอไร และการเปลี่ยนรานที่ซื้อ
เมล็ดพันธุขาว

จะเห็นไดวา ปจจัยที่อธิบายพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวของเกษตรกรนั้นมีความหลากหลายมาก
ตั้งแต ฤดูการเพาะปลูก นาปหรือนาปรัง พื้นที่เพาะปลูก ในเขตชลประทาน นอกเขตชลประทาน หรือ พื้นที่นา

น้ําฝน พฤติกรรมการปลูกขาวไวบริโภค การเก็บพันธุขาวของเกษตรกรเอง วิธีการเพาะปลูก ที่อาจเปนนาดํา
หรือ นาหวาน ความถี่ของการใชเมล็ดพันธุซ้ํา อัตราการใชเมล็ดพันธุตอไร คุณภาพของเมล็ดพันธุ ไปจนถึง

ทัศนคติของเกษตรกรแตละพื้นที่ในการใชเมล็ดพันธุ และปจจัยที่ควบคุมไมได เชน วิกฤติน้ําทวมและภัยแลง ซึ่ง
อาจจะมีปจจัยอื่นๆไดอีก เชน ราคาขาวเปลือกที่เกษตรกรคาดวาจะไดรับ ราคาเมล็ดพันธุ และหรือนโยบาย

ตางๆของรัฐที่เกี่ยวของ เชน โครงการนาแปลงใหญ ซึ่งปจจัยเหลานี้จะสงผลตอการคาดการณเกี่ยวกับการผลิต
เมล็ดพันธุขาวของผูผลิตเมล็ดพันธุขาวเชิงพาณิชย รวมไปถึงศูนยขาวชุมชน

เมื่อเดือนสิงหาคม 2558 รัฐบาลโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณมีนโยบายเกษตรแปลงใหญขึ้น ดวย

หลักการรวมกลุมเกษตรกรรายยอย รวมแปลงการผลิตใหเปนแปลงใหญ มีการบริหารกลุมในรูปแบบของกลุม
เกษตรกรหรือสหกรณ ที่มีเปาหมายเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ดวยการเพิ่มผลผลิตตอไร เพิ่มผลผลิตที่มี

คุณภาพและสงเสริมกิจกรรมลดตนทุนการผลิต มีการผลิตที่เชื่อมโยงกับตลาด เพื่อใหอุปทานสมดุลยกับอุปสงค
แกปญหาสินคาลนตลาดและราคาสินคาเกษตรตกต่ํา ทั้งนี้สินคาเกษตรที่เขารวมกับโครงการเกษตรแปลงใหญมี

ครอบคลุมทุกประเภทของสินคาเกษตร ตั้งแต ขาว พืชไร พืชสวน พืชอุตสาหกรรม (ออย ยางพาราและปาลม
น้ํามัน) ปศุสัตวและประมง สําหรับขาวและเมล็ดพันธุขาว กระทรวงเกษตรและสหกรณไดมอบหมายใหศูนย

เมล็ดพันธุขาวและศูนยวิจัยขาวทําหนาที่เปน “พี่เลี้ยง” ใหกับกลุมเกษตรกรและศูนยขาวชุมชนในการ
ดําเนินการผลิตขาวและเมล็ดพันธุขาวภายใตโครงการนาแปลงใหญ (www.moac.go.th/)

สําหรับกรณีนาแปลงใหญขาว กระทรวงเกษตรและสหกรณมีโครงการในการสงเสริมการเกษตรแปลง
ใหญ ป 2560 โดยแบงกิจกรรมออกเปน 4 กิจกรรมหลัก คือ (1) กิจกรรมการลดตนทุน ดวยการสงเสริมการ

ผลิตปจจัยการผลิตใชเอง รวมถึงเมล็ดพันธุขาว (2) กิจกรรมเพิ่มผลผลิต (3) กิจกรรมดานการจัดการตลาด ดวย

การเชื่อมโยงตลาด ซึ่งสําหรับเมล็ดพันธุขาว หนวยงานที่รับผิดชอบคือ กรมสงเสริมสหกรณจะทําการเชื่อมโยง
สกต. ซึ่งจะเปนผูรับซื้อเมล็ดพันธุขาวกับกลุมเกษตรกรที่ผลิตเมล็ดพันธุขาว (4) กิจกรรมสรางความเขมแข็ง

ใหกับชุมชน เปาหมายคือ การพัฒนาเกษตรกรใหเปน smart farmers โดยโครงการในป 2561 ยังคงมีแนวทาง

- 3 -