Page 22 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การศึกษาพฤติกรรมการใชเมล็ดพันธุขาวและการประมาณการความตองการเมล็ดพันธุขาวสําหรับศูนยขาวชุมชน

ตามลําดับ ตัวแปรที่อธิบายความแตกตางนี้ คือ พันธุของขาวที่ใช และ พฤติกรรมการปลูกขาวพันธุที่ครัวเรือน
บริโภค เชน ขาวเหนียว หรือ ขาวหอมมะลิ 105

นอกจากการใชเมล็ดพันธุของตนเองแลว การใชเมล็ดพันธุของตนเองซ้ําก็เปนอีกประเด็นหนึ่งที่มีผลตอ
การคาดการณการผลิตเมล็ดพันธุขาวเชิงพาณิชย วิลาศ วิชญะเดชา (2556) ระบุวา สําหรับการเพาะปลูกขาว

นาป ที่เปนนาดําและนาหวานน้ําตม เกษตรกรจะใชพันธุขาวซ้ํา 3 ป และ 2 ป ตามลําดับ จึงจะซื้อเมล็ดพันธุ

ขาวใหม สวนการปลูกขาวนาปรังนั้น เกษตรกรจะเปลี่ยนพันธุขาวทุกป ไมวาวิธีการปลูกจะเปนแบบใดก็ตาม
ในการผลิตเมล็ดพันธุขาวเพื่อการจําหนายนั้น นอกจากตองคาดการณเกี่ยวกับปริมาณรวมของเมล็ด

พันธุขาวที่ตองผลิตแลว ชนิดของเมล็ดพันธุขาวก็เปนอีกเรื่องหนึ่งที่ผูผลิตจําเปนจะตองคาดการณดวย ใน
ภาพรวม กรมการขาวคาดการณวา ในจํานวนเมล็ดพันธุรวม 421,000 ตันที่ผลิตจากแหลงตางๆ จะเปนเมล็ด

พันธุขาว ขาวหอมมะลิ ขาวหอม ขาวเจา ขาวเหนียว และขาวตลาดเฉพาะเทากับรอยละ 14.45 , 9.82 , 66.79
, 8.32 และ 0.61 ของเมล็ดพันธุขาวรวมที่ผลิต ตามลําดับ (กฤษณพงศ ศรีพงษพันธุกุล , 2561) แตเมื่อ

พิจารณาชนิดของพันธุขาวที่เกษตรกรในแตละพื้นที่ใช พบวา มีความหลากหลายมาก ซึ่งจากการศึกษาของ
มาฆะสิริ เชาวกุล (2559) พบวา พันธุขาวที่เกษตรกรใชในการปลูกขาวนาป ปเพาะปลูก 2558 มีตั้งแต ขาวขาว

ดอกมะลิ 105 ปทุมธานี 1 และขาว กข. ตางๆ สวนขาวเจา ก็จะมีตั้งแต ขาวพิษณุโลก 2 ชัยนาท 1 สุพรรณบุรี
1 กข. 31 กข. 41 กข. 49 กข.51 เปนตน สวนขาวเหนียว ก็จะมี สันปาตอง1 และ กข.6 นอกจากนี้ยังพบวา

เกษตรกรบางกลุมยังคงใชขาวพันธุพื้นเมือง เชน เหลืองประทิว เหลืองออน เปนตน โดยเฉพาะพันธุขาวขาว

ดอกมะลิ 105 จะเปนพันธุขาวที่เกษตรกรหันมาใชมากขึ้นในการปลูกขาวนาป ทั้งนี้เพราะในชวง 4-5 ปที่ผาน
มา ราคาขาวเปลือกตกต่ํา เกษตรกรจึงเลือกพันธุขาวที่ใหราคาสูงกวามาปลูก นั่นคือ ขาวขาวดอกมะลิ 105

และขาวปทุมธานี 1 และเปนพันธุขาวที่เกษตรกรจะเก็บไวบริโภคในครัวเรือนดวย เนื่องจากในชวงเวลาที่ผาน
มา เกิดวิกฤติภัยแลงในชวงป 2557-2559 ที่ทําใหการปลูกขาวนาปรังลดลงมาก เกษตรกรจึงปลูกขาวไวบริโภค

มากขึ้น การเกิดวิกฤติภัยแลงหรือน้ําทวม ยังเปนปจจัยที่ทําใหเกษตรกรเปลี่ยนพันธุขาวที่ใชปลูกอีกดวย
ตัวแปรอีกตัวหนึ่งที่มีผลกระทบตอการคาดการณการใชเมล็ดพันธุขาวคืออัตราการใชเมล็ดพันธุขาวตอ

ไร พบวา อัตราการใชเมล็ดพันธุขาวขึ้นอยูกับวิธีการปลูกขาวและฤดูการเพาะปลูก นั่นคือ อัตราการใชเมล็ด
พันธุขาวเฉลี่ยทั่วประเทศสําหรับการเพาะปลูกแบบนาดํา นาหวานน้ําตม นาหวานสํารวย และนาหยอด ของ

การปลูกขาวนาปในปเพาะปลูก 2559 เทากับ 8.54 , 26.08 ,20.51 และ 9.32 กิโลกรัมตอไร ตามลําดับ หรือ
เฉลี่ยรวมไดเทากับ 18.74 กิโลกรัมตอไร ในขณะที่อัตราการใชเมล็ดพันธุขาวเฉลี่ยทั่วประเทศสําหรับการปลูก

ขาวแบบนาดํา นาหวานน้ําตมและนาหวานสํารวยของการปลูกขาวนาปรังในปเพาะปลูก 2560 เทากับ 12.98 ,

28.14 และ 23.26 กิโลกรัมตอไร ตามลําดับ หรือเฉลี่ยรวมไดเทากับ 27.59 กิโลกรัมตอไร (ศูนยสารสนเทศ
สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร , 2561) ซึ่งสูงกวากรณีของขาวนาปพอสมควร นอกจากนี้ยังพบวา อัตราการใช

เมล็ดพันธุขาวยังมีความแตกตางกันในระหวางภูมิภาคตางๆดวย และยังอาจแตกตางกันในระหวางพื้นที่ปลูก

- 2 -