Page 101 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

3-45

รวงของใบไมในแตละทิศทางชา-เร็ว แตกตางกัน ทําใหมีไฟปาเกิดขึ้นในเวลาที่แตกตางกัน โดยพื้นที่ปาผลัด
ใบซึ่งมีความลาดเทไปทางทิศตะวันออกทิศตะวันออกเฉียงใต และทิศใตจะไดรับแสงแดดมากกวาทิศอื่นจึง

เกิดความแหงแลงกอน และมักพบไฟปาเกิดขึ้นกอนเชนกัน ประการที่สาม ในชวงฤดูหนาวเมื่อมีความกด
อากาศสูงที่พัดมาจากประเทศจีน ทําใหมีอากาศหนาวเย็นหากมีการเผาไหมเกิดขึ้นในชวงนั้น ฝุนละอองตางๆ
จะถูกกักอยูใกลระดับพื้นดินตามแองที่ราบตางๆ เนื่องสภาวะอุณหภูมิผกผันหรืออุณหภูมิหกกลับ (inversion
temperature) หากมีอากาศหนาวเย็นตอเนื่องกันหลายวันและไมมีการควบคุมการเผาไหม พบวามีคาฝุน

ละอองขนาดเล็ก (PM )ที่เกินคามาตรฐานหลายวัน ประการที่สี่ ความเร็วลมในชวงเวลานี้มักเปนลมออน จึง
10
ไมสามารถพัดใหฝุนละอองกระจายไปไดอยางรวดเร็ว และกระแสลมยังมีทิศทางการพัดสวนใหญจากทิศใตไป
ทางทิศเหนือ จากทิศตะวันตกเฉียงใตไปทิศทางตะวันออกเฉียงเหนือ หรือจากทิศตะวันตกไปยังทิศตะวันออก
ทําใหเกิดภาวะหมอกควันขามแดนทั้งจากประเทศเพื่อนบานที่อยูทางทิศตะวันตกของภาคเหนือตอนบน และ

จากจังหวัดขางเคียงดวยกัน และประการสุดทายในชวงวิกฤติหมอกควัน มักมีปริมาณฝนนอยมากหรือไมมี
เลย ในปที่มีความแหงแลงจากภาวะเอลนิโญ เชน พ.ศ. 2550, 2553 และ 2555 พบความแหงแลงเกิดขึ้นเร็ว
กวาปกติ จึงเกิดเชื้อเพลิงแหงจํานวนมากในเขตปาไมและพื้นที่เกษตรกรรม กลายเปนปจจัยเสี่ยงที่ทําให
ภาวะไฟปาเกิดเร็วขึ้นและในบางปกินเวลายาวนานกวาปอื่นๆ

(2) การเผาไหมเชื้อเพลิงชีวมวล เนื่องจากการใชประโยชนที่ดินสวนใหญเปนพื้นที่ปาไม
โดยเฉพาะปาผลัดใบ จึงมีจํานวนเชื้อเพลิงชีวมวลจํานวนมาก ทั้งใบไมแหง กิ่งไม หญาแหง เศษพืชตางๆ และ
ยังมีเชื้อเพลิงชีวมวลจากพื้นที่เกษตรกรรมทั้งเกษตรกรรมทั่วไปในเขตที่ราบ เกษตรกรรมในที่สูงที่อยูเขตปา

สงวนแหงชาติและปาอนุรักษ และเกษตรกรรมในเขตปาดิบเขาที่เปนไรหมุนเวียน ในพื้นที่ลอนลาดและพื้นที่
สูงสวนใหญปลูกพืชอายุสั้นที่เปนพืชไรหรือขาวไรแบบไรหมุนเวียน เมื่อทําการเตรียมพื้นที่เพาะปลูกหรือ
ขยายพื้นที่เพาะปลูก หากเปนที่ลาดชันมาก แรงงานมีจํากัด หรือไมมีเงินทุนมาก เกษตรกรจําเปนตองใชไฟ
ในการจัดเศษวัสดุการเกษตรหรือเศษพืชหากไมควบคุมการเผาไหม ไฟจะลุกลามออกไปนอกพื้นที่เพาะปลูก
เขาเขตปาไมจนกลายเปนไฟปา นอกจากนี้ปญหาหมอกควันยังเกิดจากการเผาใบไมที่รวงในปาผลัดใบ

เพื่อเรงใหผักหวานแตกใบเร็วสามารถขายไดราคาสูงในชวงตนฤดู หรือเพื่อความสะดวกในการเก็บหาเห็ดที่มี
ราคาแพงหรือลาสัตว สําหรับในพื้นที่ชุมชนเมืองยังพบการเผาไหมเชนกันโดยเกิดจากการคมนาคมขนสง
(ยานพาหนะภายในในพื้นที่ และจากนอกพื้นที่ในภาคการขนสงและการทองเที่ยว) การเผาเศษใบไมกิ่งไม

ตามบานเรือน และการเผาขยะ
(3) แรงกดดันทางเศรษฐกิจและประชากร เกษตรกรในภาคเหนือตอนบนมีปญหาที่ดินทํา
กินไมเพียงพออันเนื่องมาจากขอจํากัดดานสภาพภูมิประเทศ ทําใหมีพื้นที่ราบอยูนอย ประกอบกับมีจํานวน
ประชากรบนพื้นที่สูงมีจํานวนมากขึ้น ทั้งในกลุมคนไทยพื้นเมืองและกลุมชาติพันธุเมื่อเปรียบเทียบกับอัตรา

การเพิ่มของประชากรในพื้นที่ราบ ดวยความตองการที่ดินทํากินที่เพิ่มตามแรงกดดันดานประชากร จึงทําใหมี
การขยายพื้นที่เพาะปลูกมากขึ้น เขาไปบนพื้นที่สูงที่อยูในเขตปาสงวนแหงชาติ อุทยานแหงชาติ และเขต
รักษาพันธุสัตวปา โดยที่หนวยงานที่เกี่ยวของไมสามารถบังคับใชกฏหมายเพื่อควบคุมการบุกรุกพื้นทีไดมากนัก
เมื่อมีแรงจูงใจทางเศรษฐกิจจากการสงเสริมใหมีการปลูกพืชเศรษฐกิจที่ตลาดตองการมากขึ้น ผานเครือขาย

ของพอคาในทองถิ่นพืชที่เหมาะสมกับพื้นที่สูงซึ่งไมมีแหลงน้ําเพียงพอ ตองพึ่งพาน้ําฝนเปนหลัก คือ พืชไร
และพืชผักเมืองหนาวอายุสั้น เชน ขาวโพดเลี้ยงสัตว มะเขือเทศ กะหล่ําปลี ไมดอกไมประดับฯลฯ และระยะ
หลังมีการนํายางพาราและมันสําปะหลังเขามาปลูกมากขึ้น การขยายพื้นที่เพาะปลูกโดยการเปดพื้นที่
เพาะปลูกใหมในเขตปาไม ยอมมีปริมาณพืชหรือชีวมวลจํานวนมากกวาในพื้นที่เพาะปลูกปกติ เมื่อแรงงานมี