Page 103 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

3-47

ในการเลือกวิธีการแกไขปญหาที่เหมาะสมกับบริบททางกายภาพ เศรษฐกิจ และสังคมในพื้นที่ของตนเอง
ในขณะที่หนวยงานราชการสวนกลางควรทําหนาที่เปนพี่เลี้ยงชี้นํานโยบายในภาพรวม เชน การเสนอวิธีการ

แกไขปญหาแบบไมใชไฟและแบบยินยอมใหใชไฟได การสนับสนุนดานงบประมาณและกําลังคน การใหความ
ชวยเหลือทางวิชาการ เปนตน
2) การแกไขปญหาหมอกควันตองทําทั้งในระยะเรงดวน ระยะสั้น และระยะยาว ที่มีการ
วางแผนตลอดทั้งปและความตอเนื่องเปนขั้นเปนตอนไปสูเปาหมายในการลดปญหาหมอกควัน ไมควรเรงรัด

ทํากันในเวลาที่จะเกิดปญหาหมอกควันแลว ในการจัดทําแผนเพื่อควบคุมและปองกันการเกิดหมอกควัน แต
ละหนวยงานไมควรแยกกันจัดทําแผนของหนวยงานเทานั้น ในการทําแผนปฏิบัติการควรทําจากระดับลางสู
ระดับบนโดยให อปท. และคนในทองถิ่นเขามามีสวนรวมเลือกวิธีการแกไขปญหา ตองมีรายละเอียดดาน
วิธีการทํางานที่เปนรูปธรรม ชวงเวลาและผูรับผิดชอบ ไมควรวางกรอบการปฏิบัติงานอยางกวางๆ

นอกจากนี้ยังมีความจําเปนตองจัดหางบประมาณรองรับใหเพียงพอ โดยเฉพาะใหแกองคกรปกครองสวน
ทองถิ่น (อปท.) ที่อยูในพื้นที่ซึ่งเกิดการเผาไหมและเปนสาเหตุของปญหาหมอกควัน (ซึ่งมักจะมีงบประมาณ
จํากัด) เครือขายองคกรชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และชุมชนทองถิ่น ซึ่งถือวา
เปนตัวแทนภาคประชาชนที่มีบทบาทสําคัญที่สุดในการแกไขปญหาหมอกควัน บนพื้นฐานของวิถีชีวิต

ขอจํากัด และสถานการณการเกิดไฟในแตละพื้นที่
3) ปญหาทุกดานที่เกี่ยวของและมีความสัมพันธกับปญหาหมอกควัน ตองนํามาแกไขควบคู
กันไปดวย อาทิ ปญหาดานรายไดและที่ทํากินของเกษตรกรยากจน ปญหาการปลูกพืชไรหรือการทําไรบน

พื้นที่สูง ปญหาสิทธิในการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติและกรรมสิทธิ์ในที่ดินทํากิน การรักษาดุลย
ภาพของการรักษาพื้นที่ปาไมและการทําการเกษตร ฯลฯ ซึ่งควรทําเปนแผนการแกไขปญหาในระยะยาวที่ทํา
กันตอเนื่อง บางครั้งอาจตองปรับระบบกลไกของรัฐบางเรื่อง เชน การทบทวนนโยบายการสงเสริมใหปลูกพืชไร
เพื่อเปนอาหารสัตวและพืชพลังงานการปรับปรุงนโยบายในการอนุรักษทรัพยากรปาไมตามกฏระเบียบตางๆ
ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช และกรมปาไม เปนตน

4) การแกไขปญหาหมอกควันไมควรเลือกเฉพาะวิธีการดับไฟ ควบคุม ลาดตระเวนที่
เรียกวาเปนวิธีการเชิงรับเทานั้นและควรผสมผสานกับวิธีการที่ใชไฟไดดวย เปนการทํางานเชิงรุกกอนที่
ปญหาจะเกิดขึ้น เพราะไฟปามีทั้งประโยชนและโทษตอระบบนิเวศของปาผลัดใบ ขึ้นกับสภาพการเกิด

ชวงเวลาที่เกิด และการควบคุม และยังพบวามีพืชหลายชนิดที่อาศัยไฟปากระตุนใหมีการเติบโต หากมีการ
ควบคุมหรือจัดระเบียบการการใชไฟในการลดปริมาณเชื้อเพลิง หรือการเผาเศษพืชในไรบนพื้นที่สูงสําหรับ
เกษตรกรที่ไมมีวิธีการอื่นในการจัดการเศษวัสดุ การเกษตรกอนการเพาะปลูก ในชวงเวลาที่ภูมิอากาศ
เหมาะสมคือชวงที่ไมมีภาวะความกดอากาศสูงมาก และกระแสลมยังเปนลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ

ปญหาหมอกควันก็จะเกิดไมมากนัก และยังชวยลดโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดหมอกควันในชวงเดือนมีนาคมที่เปน
ชวงวิกฤติในทุกป
5) การใชงบประมาณสวนใหญยังเปนไปในดานการณรงค หรือการจัดการประชุมเพื่อให
ความรูหรือสรางจิตสํานึกเปนครั้งเปนคราว โดยตัวแทนผูที่มารวมการประชุมมักเปนตัวแทนสวนราชการ

ที่ไมไดสัมผัสกับสภาพปญหาโดยตรง การใหงบประมาณลักษณะนี้มีปริมาณมากกวางบประมาณที่ใหการ
สนับสนุนโดยตรงแก อปท. หรือ ชุมชนทองถิ่น ในการดําเนินการเพื่อลดการเผา อาทิ การทําแนวกันไฟ การ
ลดปริมาณเชื้อเพลิง การลาดตระเวน การดับไฟ เปนตน นอกจากนี้จํานวนงบประมาณที่ไดรับในแตละป
จําเปนตองไดรับการจัดสรรใหเพียงพอกับพื้นที่และภาระงานที่รับผิดชอบของทั้งสถานีควบคุมไฟปา และอปท.