Page 104 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

3-48

6) การควบคุมไมใหมีการขยายตัวของการตั้งถิ่นฐานบนพื้นที่สูง และใหบังคับใชกฏหมาย
อยางเขมงวดเมื่อมีการขยายพื้นที่เพาะปลูกเขาไปในเขตปาสงวนแหงชาติ อุทยานแหงชาติ และเขตรักษา

พันธุสัตวปา โดยเฉพาะการปลูกพืชเศรษฐกิจที่ไดรับการสงเสริมจากบริษัทธุรกิจการเกษตรขนาดใหญและ
ควรสรางทางเลือกดานการเกษตรที่ยั่งยืน ใชพื้นที่จํากัด แตสามารถมีรายไดเพียงพอ
7) วัตถุประสงคหลักของการแกไขปญหาหมอกควันจากสวนกลาง ยังอยูบนพื้นฐานของการ
สงเสริมการทองเที่ยวซึ่งเปนรายไดหลักของจังหวัดในภาคเหนือ และการปองกันสุขภาพของประชาชน แต

รายไดที่ไดรับไมไดกระจายไปใหคนในทองถิ่น โดยเฉพาะเกษตรกรในเขตชนบทตามพื้นที่สูง และในเขตปาไม
ซึ่งมีการบุกรุกเขาไปทําการเกษตรหรือการหาผลประโยชนจากปา และมีความจําเปนตองใชไฟเพื่อการดํารงชีพ
การหามไมใหมีการเผาไหมแลวไมมีการเสนอทางเลือกใดๆ ดานเศรษฐกิจที่เหมาะสมแกเกษตรกรเพื่อ
ทดแทนรายไดที่หายไปจึงไมสามารถแกไขปญหาพื้นฐานดานรายไดของเกษตรกร ผูที่ไดประโยชนจากแกไข

ปญหาหมอกควัน โดยเฉพาะภาคธุรกิจทองเที่ยว และชุมชนเมือง ควรมีบทบาทในการชดเชยการสูญเสีย
โอกาสในทางเศรษฐกิจใหแกเกษตรกรที่ไมเผาเศษพืชในไร หรือไมเผาปาเพื่อหาของปา ในรูปของเงิน
สนับสนุนการปรับเปลี่ยนอาชีพ และการสรางทางเลือกในการทําการเกษตร ที่ใหรายไดใกลเคียงกับอาชีพเดิม
โดยควรนํารายไดสวนหนึ่งจากธุรกิจที่เกี่ยวของกับการทองเที่ยวมาเปนสวนชดเชยใหกับทั้งเกษตรกรและ

หนวยงานที่รับผิดชอบดูแลควบคุมไฟปา
8) ความจําเปนในการแพร แลกเปลี่ยนองคความรู และขอมูลเชิงประจักษดานนิเวศวิทยา
ของปาไม ทั้งปาผลัดใบและปาไมผลัดใบ นิเวศวิทยาไฟปา สภาพสังคมเศรษฐกิจพื้นฐานของชุมชนทองถิ่น

และผลกระทบของการเกิดหมอกควัน ไปสูสังคมทุกภาคสวนเพื่อสรางความเขาใจที่ถูกตองตอทุกบริบทที่
เกี่ยวของกับการเกิดหมอกควัน โดยเปดโอกาสใหทุกฝายมีสวนรวมเสนอทางเลือกที่เปนจุดสมดุลของการ
แกไขปญหาหมอกควันบนพื้นฐานของความยุติธรรม เทาเทียมกัน และยังสามารถดํารงชีวิตของตนได
ตามปกติสุข
9) การแกไขปญหาหมอกควันขามแดนควรมีมาตรการที่ชัดเจนในระดับประเทศในฐานะ

สมาชิกของกลุมประเทศอาเซียน เพื่อใหจังหวัดชายแดนที่ประสบปญหาหมอกควันขามแดนสามารถนําไปใช
ดําเนินการเลือกแนวทางการแกไขปญหาไปในทิศทางเดียวกัน มีความตอเนื่องและยั่งยืน (ศุทธินี ดนตรี และ
คณะ, 2557: 281-282; นิอร สิริเลิศมงคลกุล และศราวุธ พงษลี้รัตน, 2556: 93-96; Kongrut, 2019: 9-10)

3.8 การวิเคราะหสถานการณพื้นที่สูงโดยระบบ DPSIR
จากการทบทวนปญหาของพื้นที่สูง 4 ประการ คือ (1) ปญหาการชะลางพังทลายของดิน (2) ปญหา

ดินถลม (3) ปญหาสิ่งแวดลอม และ (4) ปญหาชาวเขา นั้น ไดนําประเด็นสําคัญของแตละปญหามาวิเคราะห
สถานการณพื้นที่สูงโดยระบบ DPSIR ไดดังนี้
3.8.1 ปจจัยขับเคลื่อน (Driver : D)
เปนสาเหตุของปญหารวม 5 ประการ คือ (1) ประชากรเพิ่ม (2) นโยบายของรัฐ (3) ทําการเกษตร

เพื่อการคา (4) การคมนาคมสะดวกขึ้น (5) ขาดแผนการใชที่ดินของชาติ

3.8.2 ความกดดัน (Pressure : P)
เปนผลจากปญหาที่รัฐจะตองดําเนินการแกไขรวม 5 ประการ คือ (1) การหยุดยั้งการบุกรุกทําลายพื้นที่สูง

(2) การลดประชากรบนพื้นที่สูง (3) ความมั่นคงของชาติ (4) สิทธิมนุษยชน (5) การยกเลิกการใชสารเคมีบางชนิด
(6) แกไขปญหาการชะลางพังทลายของดิน และ(7) แกไขปญหาดินถลม