Page 60 -
P. 60
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2557) 49
สุวรรณพรายเจษฎา ส าแดงรอยพระพุทธบาทไว้ใน
๏ ด้วยบงกชบาทเบื้องขวา ประเทศที่นี้ จะได้เป็นที่ไหว้ที่
ลายลักษณวรา สักการบูชาแก่เทวดาแลมนุษย์ทั้ง
ทั้งร้อยแปดประการงาม ปวงต่ างพระองค์เจ้าเถิด
๏ เฉลิมโมลีโลกทั้งสาม พระพุทธเจ้าข้า เมื่อพระสัจจพันธ
ปรากฏในคาม ภิกขุมาอาราธนาพระมหากรุณา
นิคมชนบทบุรา ฯ เจ้าวันนั้น สมเด็จพระพุทธเจ้าจึง
(กรมศิลปากร, 2503: 20-21) ประดิษฐานพระพุทธบาทเบื้อง
ขวา ลงไว้ในแผ่นศิลาเหนือเขา
สัจจพันธคีรี...” (กรมศิลปากร,
2547: 212)
เมื่อต านานรอยพระพุทธบาทสระบุรีหรือรอยพระพุทธบาทบน
เขาสุวรรณบรรพตในบุณโณวาทค าฉันท์มีข้อความบางส่วนแตกต่างจาก “อรรถ
กถาปุณโณวาทสูตร” โดยที่ข้อความเหล่านั้นไปปรากฏตรงกับใน “พระปุณโณ
วาทสูตรคัมภีร์เทศนา” จึงสรุปได้ว่าต านานรอยพระพุทธบาทจาก “บุณโณวาท
สูตรา” ที่พระมหานาคอ้างถึงนั้น แท้จริงแล้วมาจาก “พระปุณโณวาทสูตรคัมภีร์
เทศนา” ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่แต่งเติมเนื้อเรื่องจาก “อรรถกถาปุณโณวาทสูตร” อีก
ชั้นหนึ่ง และถึงแม้ว่า “พระปุณโณวาทสูตรคัมภีร์เทศนา” จะมีหลักฐานว่าจาร
ขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 2 แต่การใช้อักขรวิธีที่มีความเก่าแก่ถึงสมัยอยุธยา ท าให้
สันนิษฐานได้ว่าคัมภีร์ดังกล่าวเคยมีต้นฉบับมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ก่อนที่จะ
จารขึ้นใหม่ในยุคหลัง นอกจากนี้ต้นฉบับ “พระปุณโณวาทสูตรคัมภีร์เทศนา”
“อรรถกถาปุณโณวาทสูตร” และ “ปุณโณวาทสูตร” ในหอสมุดแห่งชาติที่บุญเลิศ
เสนานันท์ ใช้ในการปริวรรตและแปลความร่วมกันทั้งหมด 8 ฉบับนั้น ต่างก็ใช้ชื่อ
หน้าต้นฉบับว่า “พระปุณโณวาทสูตร” ด้วยกันทั้งสิ้น มิได้ระบุว่าเป็น “ฉบับเทศนา”
หรือเป็น “อรรถกถา” ด้วยเหตุนี้ท าให้เกิดความกระจ่างว่าเหตุใดพระมหานาคจึง
อ้างว่าน าต านานรอยพระพุทธบาทสระบุรีมาจาก “บุณโณวาทสูตรา” หรือ “ปุณโณ
วาทสูตร”
