Page 85 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

P(2) W(3) S(1)

| | |
พยางค์ [[จะ ตุป ปะ เด หิ เม เมต ตัง] [เมต ตัง บะ หุป ปะ เด หิ เม] ] หยุด
P S
P
เวลา(sec.) |0.60|0.30|0.31|0.42|0.25|0.35|0.43|0.51|0.42|0.39|0.22|0.28|0.22|0.32|0.23|0.72| 0.69|

ภาพที่ 8 โครงสร้างการเน้นพยางค์ในบทร้อยกรองท�านองมคธ เฉพาะพยางค์เน้นส�าคัญ

การวิเคราะห์โครงสร้างการเน้นพยางค์จากค่าเวลาในการสวดจริงสามารถพิจารณาร่วมกับน�้า

หนักพยางค์ได้ โดยพยางค์หนักคือ พยางค์ในโครงสร้าง cvv เช่น “เม”, cvc เช่น “หุป”, cvvc เช่น “เมต”
ส่วนพยางค์เบาคือ พยางค์ในโครงสร้าง cv เช่น “ปะ”) จากภาพที่ 7 พบว่า การเน้นพยางค์สอดคล้อง

กับน�้าหนักพยางค์ โดยค�าครุ ซึ่งตรงกับโครงสร้าง cvv cvc cvvc จัดเป็นพยางค์เน้น อยู่ใต้เส้นตรง (|)
เหนือค่าเวลา และค�าลหุ ซึ่งตรงกับโครงสร้าง cv จัดเป็นพยางค์ไม่เน้น อยู่ใต้เส้นเฉียง ซึ่งพยางค์ไม่เน้น

ทุกตัวจะเป็นองค์ประกอบของพยางค์เน้นทางขวา แต่กลับพบความไม่สอดคล้องอยู่จุดหนึ่งคือ มีการสลับ
การเน้นพยางค์ (metathesis) ในพยางค์แรก สังเกตจากที่ขีดเส้นใต้ โดยพยางค์แรกคือ “จะ” จากที่ควร

จะเป็นพยางค์ไม่เน้น และเป็นองค์ประกอบของพยางค์เน้นทางขวา ได้กลายเป็นพยางค์เน้น ส่วนการเน้น
พยางค์ในระดับสูงขึ้นไปนั้น พบว่าในวรรคต่างๆ ไม่ว่าครุหรือลหุ หากอยู่ในต�าแหน่งซ้ายสุดของวรรค (ที่มี

การสลับพยางค์) จะท�าให้กลายเป็นพยางค์เน้นระดับ 2 หากอยู่ต�าแหน่งขวาสุด (หลังสุด) ของวรรคแรกจะ
เป็นพยางค์เน้นระดับ 3 และต�าแหน่งขวาสุด (หลังสุด) ของวรรคหลังจะเป็นพยางค์เน้นระดับ 1 แสดงว่า

ในต�าแหน่งดังกล่าว จะเน้นพยางค์โดยอาศัยต�าแหน่งมากกว่าอาศัยน�้าหนักพยางค์ สังเกตได้จากภาพที่ 8

ท�านองสังโยค

         
/ | / | / | | | | | / | / | / |

พยางค์ [[จะ ตุป ปะ เท หิ เม เมต ตัง] [เมต ตัง พะ หุป ปะ เท หิ เม] ]
P S
P
เวลา(sec.) |0.31|0.54|0.33|0.57|0.30|0.62|0.59|0.58|0.55|0.58|0.34|0.52|0.33|0.56|0.29|0.61|
น�้าหนักพยางค์ - | - | - | | | | | - | - | - |

ภาพที่ 9 แสดงโครงสร้างการเน้นพยางค์ในบทร้อยกรองท�านองสังโยคตามการสวดจริง

จากภาพที่ 9 พบว่า จากค่าเวลาจริง ค�าครุจัดเป็นพยางค์เน้น และค�าลหุจัดเป็นพยางค์ไม่เน้น

ตรงตามน�้าหนักพยางค์ แต่เนื่องจากความยาวนานของเสียงในค�าครุทุกโครงสร้างใกล้เคียงกันมาก จนไม่
สามารถจัดพยางค์เน้นใดๆ ให้สูงขึ้นกว่าระดับกลุ่มพยางค์ได้ ท�าให้สามารถจัดพยางค์เน้นได้ระดับเดียว

คือ ระดับกลุ่มพยางค์ ()

วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 18 ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2554 77