Page 57 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตอนที่ 5

ภูมิอากาศและน�้ากับการผลิตข้าว

ภูมิอากาศและน�้าเกี่ยวข้องกับการผลิตข้าว ในตอนนี้จึงแบ่งเป็น 3 ประเด็น คือ (1) ความรู้ทั่วไป

เรื่องภูมิอากาศ (2) อิทธิพลของภูมิอากาศต่อการเจริญเติบโตของข้าว และ (3) ความต้องการน�้าของข้าว

1. ความรู้ทั่วไปเรื่องภูมิอากาศ

ความรู้ทั่วไปเรื่องภูมิอากาศประกอบด้วย 3 ประเด็น คือ (1) ลมฟ้าอากาศและภูมิอากาศ (2)
สาเหตุที่เกิดเขตภูมิอากาศ และ (3) เขตภูมิอากาศที่มีการปลูกข้าว (วิกีพีเดีย สารานุกรมเสรี, 2557)

1.1 ลมฟ้าอากาศและภูมิอากาศ
ลมฟ้าอากาศหรือลักษณะอากาศ (weather) หมายถึง สภาพอากาศในแต่ละช่วงเวลา และใน
แต่ละสถานที่ ซึ่งแปรเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลา เป็นสภาวะของอากาศบนพื้นที่ใดๆ ในช่วงเวลาหนึ่ง

ภูมิอากาศ (climate) หมายถึงลักษณะสภาพลมฟ้าอากาศซึ่งหมุนเวียนไปตามฤดูกาลของแต่ละ
สถานที่ เป็นลักษณะของลมฟ้าอากาศที่มีอยู่ประจ�าท้องถิ่นใดท้องถิ่นหนึ่ง โดยพิจารณาจากค่าเฉลี่ยของ

(1) อุณภูมิประจ�าเดือน และ (2) ปริมาณน�้าฝนในช่วงระยะเวลาต่างๆ ของปี ภูมิอากาศจึงเป็นสภาวะ
โดยทั่วไปของลมฟ้าอากาศบนพื้นที่ใดๆ ในช่วงเวลานานๆ ซึ่งพิจารณาจากการตรวจอากาศซ�้าๆ กันหลายครั้ง
เป็นระยะเวลานานประมาณ 30-35 ปี

ลมฟ้าอากาศเป็นเรื่องของความแปรปรวนของสภาพอากาศที่เกิดขึ้น ณ เวลาใดเวลาหนึ่งในช่วง
สั้นๆ ซึ่งยากต่อการพยากรณ์ให้ถูกต้องแม่นย�า ในขณะที่ภูมิอากาศเป็นการมองภาพรวมของสภาพอากาศ

ในระยะเวลาที่ยาวกว่า จึงท�าให้ความแปรปรวนต่างๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาสั้นๆ ถูกขจัดออกไป ดังนั้น
โมเดลภูมิอากาศซึ่งจ�าลองภาพรวมของสภาพอากาศระยะยาวเหล่านี้ จึงสามารถพยากรณ์การเปลี่ยนแปลง
ภูมิอากาศในอนาคตได้ในระดับที่เชื่อถือได้ แม้แต่โมเดลคอมพิวเตอร์ที่ทันสมัยที่สุดยังไม่สามารถท�านาย

ลักษณะอากาศในอีกสองสัปดาห์ข้างหน้าได้อย่างแม่นย�า
ลมฟ้าอากาศมีส่วนเกี่ยวข้องกับกิจกรรมในชีวิตประจ�าวัน เชฺ่น ประชาชนทั่วไปใช้เป็นข้อมูล

ในการเลือกลักษณะเสื้อผ้าและการเดินทาง ส่วนเกษตรกรใช้เป็นข้อมูลในการเลือกช่วงเวลาการเพาะปลูก
หรือเลือกชนิดหรือพันธุ์พืชที่เหมาะสม (Skeptical Science, 2557)

1.2 สาเหตุที่เกิดเขตภูมิอากาศ (climate zone)
โดยปรกติแกนของโลกเอียง 23.5° กับระนาบวงโคจรรอบดวงอาทิตย์ ในวันที่ 21 มิถุนายน
โลกหันขั้วเหนือเข้าหาดวงอาทิตย์ บริเวณเหนือเส้นอาร์คติกเซอร์เคิล (ละติจูด 66.5° เหนือ) ขึ้นไป

ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว ประวติการปลูกข้าว และข้าวกับสภาพแวดล้อม ั 53