Page 370 -
P. 370
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
1. นิกเกิลในดิน
ดินโดยทั่วไปมีนิกเกิล 10-1,000 (มก.Ni/กก.) และเฉลี่ย 40 (มก.Ni/กก.) ดินส่วนใหญ่มี
นิกเกิล 100 มก.Ni/กก. แต่ดินใบบริเวณโรงงานถลุงแร่หรือที่ทิ้งตะกอนน�้าเสียซึ่งมีนิกเกิลสูง อาจมีธาตุนี้
ในปริมาณมากจนเป็นพิษต่อพืช ส�าหรับชนิดของสารประกอบและการจ�าแนกนิกเกิลในดิน มีดังต่อไปนี้
(ยงยุทธ, 2558; Brown, 2007)
1.1 นิกเกิลในแร่และอินทรียวัตถุ
นิกเกิลเป็นองค์ประกอบของแร่ เช่น ไพรอกซีน โอลิวีน และฮอร์นเบลนด์ นอกจากนี้ยังมีในแร่
ดินเหนียว ออกไซด์ของเหล็กและอะลูมินัมด้วย ในดินโดยทั่วไปประมาณ 0.001 % ของนิกเกิลทั้งหมด
เท่านั้นที่อยู่ในสารละลายดิน และเป็นประโยชน์ต่อพืช ส่วนมากเป็นของแข็งที่ไม่ละลาย ซึ่งมีทั้งในรูป
ของสารอนินทรีย์ (แร่ต่างๆ) และสารอินทรีย์ โดยนิกเกิลในสารดังกล่าวอาจอยู่ในโครงสร้างของแร่หรือ
เพียงแต่ดูดซับไว้ที่ผิวของอนุภาคดินเหนียวหรือฮิวมัส ซึ่งส่วนหลังนี้อาจถูกแทนที่ได้ด้วยแคตไอออนอื่นๆ
แล้วออกมาเป็นประโยชน์ต่อพืช แต่ส่วนที่ถูกดูดซับเป็นสัดส่วนเพียงเล็กน้อยเมื่อเทียบกับนิกเกิลทั้งหมด
ในดิน
1.2 ไอออนในสารละลายดิน
2+
ไอออนของนิกเกิล (Ni ) ในสารละลายดิน ส่วนมากอยู่ในรูปที่มีน�้าจ�านวน 6 โมเลกุลเป็นส่วน
2+
ประกอบ หรือ Ni(H O) แต่ปริมาณของไอออนรูปนี้จะลดลงเมื่อ pH ของดินสูงขึ้น นอกจากนั้นไอออน
2 6
ของนิกเกิลอาจท�าปฏิกิริยากับสารอินทรีย์บางชนิดหรือกรดอินทรีย์ เป็นไอออนเชิงซ้อนที่ละลายน�้าได้
ส�าหรับการละลายของนิกเกิลในดินขึ้นอยู่กับ pH กล่าวคือ เมื่อ pH ของดินสูงกว่า 6.7 ส่วนมากจะอยู่
ในรูปที่ละลายยาก พืชจึงอาจขาดนิกเกิลในดินด่าง แต่ถ้า pH ของดินต�่ากว่า 6.5 นิกเกิลจะละลายง่าย
และมีนิกเกิลไอออนในสารละลายดินมาก ซึ่งเป็นรูปที่พืชดูดไปใช้ได้ง่าย
2. บทบาทของนิกเกิล
นิกเกิลมีบทบาทส�าคัญในทางสรีระของพืชหลายด้าน เช่น กระตุ้นการท�างานของเอนไซม์ ช่วย
ในการการพัฒนาปมของรากถั่ว และส่งเสริมการงอกของเมล็ด (ยงยุทธ, 2558) ซึ่งสรุปได้ดังนี้
1) กระตุ้นการท�างานของเอนไซม์ ส�าหรับเอนไซม์ชนิดแรกในพืช ที่พบว่าใช้นิกเกิลกระตุ้น
กิจกรรม คือ ยูรีเอส (urease) เอนไซม์นี้ช่วยให้ยูเรีย [CO(NH ) ] สลายได้แอมโมเนีย (NH ) และ
2 2 3
คาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ต่อจากนั้นเซลล์พืชก็ใช้แอมโมเนียในการสังเคราะห์กรดอะมิโน ซึ่งกรดอะมิโน
2
จะถูกน�าไปสังเคราะห์โปรตีนและเอนไซม์ต่อไป
ในปัจจุบันนี้เอนไซม์ยูรีเอสนี้มีบทบาทส�าคัญต่อพืชเศรษฐกิจมากขึ้น เนื่องจากยูเรีย (ปุ๋ย
สูตร 46-0-0) เป็นปุ๋ยไนโตรเจนที่ใช้ในการผลิตพืชมากที่สุด พืชสามารถดูดยูเรียได้โดยตรงทั้งทางราก
และทางใบ ส�าหรับยูเรียที่ใส่ทางดินนั้น รากพืชใช้ประโยชน์ดังนี้
366 จุลธาตุของข้าว (ส่วนที่ 2) ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
