Page 45 -
P. 45
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
2) เสถียรภ�พ (stability) หม�ยถึงคว�มส�ม�รถในก�รผลิตได้อย่�งสมำ่�เสมอ
3) คว�มยั่งยืน (sustainability) คือ ก�รคงระดับก�รผลิตไว้ได้ระดับหนึ่ง และส�ม�รถรักษ�
ระดับก�รผลิตนั้นไว้ได้ในช่วงเวล�อันย�วน�น โดยไม่ส่งผลกระทบต่อโครงสร้�งและก�รทำ�หน้�ที่ของ
ระบบนิเวศเกษตร
4) คว�มยุติธรรม (equitability) คือ ก�รแบ่งปันหรือจัดสรรผลประโยชน์ระหว่�งผู้เกี่ยวข้องใน
ระบบก�รผลิตอย่�งเป็นธรรม
5) อิสรภ�พหรือสภ�วะอัตโนวัติ (autonomy) หม�ยถึงระบบนิเวศเกษตรส�ม�รถเลี้ยงตัวเอง
ได้ (self-sufficiency)
ก�รที่เรียกสมบัติทั้ง 5 ประก�รนี้ว่�สมบัติของระบบนิเวศเกษตร ก็เพร�ะได้ม�จ�กภ�พรวม
ของทั้งระบบ มิใช่ม�จ�กเพียงส่วนใดส่วนหนึ่งของระบบเท่�นั้น เช่น ผลิตภ�พของก�รผลิตข้�วในระบบ
นิเวศเกษตรแบบนำ้�ขัง มิได้เกิดจ�กศักยภ�พผลผลิตของพันธุ์ข้�วปลูกพันธุ์ใดพันธุ์หนึ่งเท่�นั้น แต่ผลผลิต
ข้�วยังขึ้นอยู่กับคว�มเพียงพอของนำ้�และธ�ตุอ�ห�ร ที่ต้นข้�วได้รับในแต่ละช่วงของก�รเจริญเติบโต
ตลอดจนเทคนิคก�รจัดก�รของช�วน�ด้วย ผลิตภ�พของข้�วในน�จึงเป็นผลสืบเนื่องของก�รทำ�หน้�ที่
รวมของอันตรกิริย�ระหว่�งระบบก�รเกษตร-สิ่งแวดล้อมและสภ�พสังคม
ส�เหตุที่ต้องกล่�วถึงสมบัติต่�งๆ ของระบบต�มที่ระบุข้�งต้น เพื่อต้องก�รเปรียบเทียบระหว่�ง
แต่ละรูปแบบของก�รเกษตร ตัวอย่�งในต�ร�งที่ 2.2 เป็นก�รเปรียบเทียบระหว่�งก�รเกษตรในเขต
ชลประท�นกับก�รเกษตรในเขตที่อ�ศัยนำ้�ฝนใน 5 ประเด็น คือ ผลิตภ�พ เสถียรภ�พ คว�มยั่งยืน คว�ม
ยุติธรรม และสภ�วะอัตโนวัติ
ต�ร�งที่ 2.2 คว�มแตกต่�งของสมบัติด้�นผลิตภ�พของระบบนิเวศเกษตรที่ใช้ระบบเทคโนโลยีก�รเกษตร
ต่�งกัน 2 ระบบ (ก�รเกษตรในเขตนำ้�ฝน กับก�รเกษตรในเขตชลประท�น)
ก�รเปรียบเทียบ ก�รเกษตรในเขตนำ้�ฝน ก�รเกษตรในเขตชลประท�น
ผลิตภ�พ (productivity) ตำ่� สูง
เสถียรภ�พ (stability) ตำ่� สูง
คว�มยั่งยืน (sustainability) สูง ตำ่�
คว�มยุติธรรม (equitability) สูง ตำ่�
สภ�วะอัตโนวัติ (autonomy) สูง ตำ่�
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 41
