Page 235 -
P. 235
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
2.1.4 ผลของก�รปลูกพืชคลุมดินต่อคุณภ�พดิน
ธรรมด�ของก�รประเมินผลก�รใช้ปัจจัยก�รผลิตในก�รเกษตร คือ ดูผลตอบแทนท�ง
เศรษฐกิจเป็นหลัก แต่ผลตอบแทนในแง่ดังกล่�ว ในระยะสั้นมักไม่ชัดเจน เนื่องจ�กผลเชิงเศรษฐกิจของ
ก�รใช้พืชคลุมดินในระบบก�รปลูกพืช ขึ้นอยู่กับปัจจัย 7 ประก�ร คือ
1) ชนิดของพืชหลักที่ปลูก
2) ชนิดของพืชคลุมดินที่เลือกม�ใช้ในระบบ
3) ช่วงเวล�และวิธีก�รปลูกพืชคลุมดิน
4) ก�รกำ�หนดช่วงเวล�ก�รพรวนกลบพืชคลุม
5) ค่�ใช้จ่�ยในก�รดูแลสภ�พแวดล้อม ก�รฟื้นฟูผลิตภ�พดิน และก�รอนุรักษ์ดิน
6) ร�ค�ปุ๋ยไนโตรเจน และปริม�ณไนโตรเจนที่ได้จ�กพืชคลุมดิน
7) ร�ค�เชื้อเพลิงซึ่งต้องใช้ในก�รจัดก�รฟ�ร์ม
อย่�งไรก็ต�ม ผลของก�รปลูกพืชคลุมดินต่อคุณภ�พดิน ส�ม�รถแสดงผลประเมินได้เชิง
บวกได้เด่นชัด 2 เรื่อง คือค�ร์บอนในดิน (soil carbon) และอัตร�ก�รแทรกซึมนำ้� (infiltration rate)
สำ�หรับก�รเพิ่มขึ้นของค�ร์บอนในดิน จ�กก�รปลูกพืชคลุมดินและมีเศษซ�กพืชปกคลุม
ดินอย่�งต่อเนื่อง พบในดินบนในระดับ 0-5 ซม. โดยเฉพ�ะอย่�งยิ่งดินที่มีก�รสล�ยตัวม�กและอยู่ใน
สภ�พเสื่อมโทรม จะเห็นผลชัดเจนกว่�ดินที่มีคว�มอุดมสมบูรณ์สูงอยู่แล้ว เช่น พบว่�ดินบนมีสีเข้มขึ้น
และมีจำ�นวนไส้เดือนดินเพิ่มขึ้น โครงสร้�งดินมีเสถียรภ�พสูงขึ้นและดินอุ้มนำ้�ได้ม�กขึ้น
ในก�รประเมินเพื่อเปรียบเทียบปริม�ณค�ร์บอนในดินจ�กดินที่ปลูก และไม่ได้ปลูกพืช
คลุม มักวิเคร�ะห์ปริม�ณค�ร์บอนในดินที่ระดับคว�มลึก 0-2.5, 2.5-5.0 และ 5.0-7.5 ซม. จ�กตัวอย่�ง
ดินก่อนปลูกพืชคลุมและหลังจ�กปลูกพืชคลุมดิน พบว่�หลังจ�กปลูกพืชคลุมดิน 2-3 ปี ปริม�ณค�ร์บอน
ในดินเพิ่มชึ้น และอัตร�ก�รแทรกซึมนำ้�ลงไปในดินก็สูงขึ้นด้วย
2.2 ระบบก�รปลูกพืช
ระบบก�รปลูกพืช (cropping system) คือระบบก�รจัดชนิดพืชม�ปลูกในพื้นที่ ซึ่งแบ่งอย่�ง
กว้�งๆ ได้เป็น 2 ระบบ คือ ระบบก�รปลูกพืชเชิงเดี่ยว (monocropping system) และ ระบบก�รปลูก
หล�ยพืช (polycropping system หรือ multiple cropping system)
2.2.1 ระบบก�รปลูกพืชเชิงเดี่ยว
ระบบก�รปลูกพืชเชิงเดี่ยว หม�ยถึงระบบก�รผลิตพืชที่ปลูกพืชเพียงชนิดเดียวต่อเนื่อง
กันหล�ยฤดูก�ล เป็นก�รเพ�ะปลูกพืชในพื้นที่เดียวกัน โดยไม่มีก�รปลูกพืชชนิดอื่นแซมหรือขั้นในบ�ง
ช่วงเวล� และหม�ยถึงก�รปลูกพืชที่มีลักษณะคล้�ยคลึงกันในด้�นพันธุ์และก�รเจริญเติบโต ดำ�เนินก�ร
โดยเลือกพืชชนิดหนึ่งที่เหม�ะกับสภ�พพื้นที่ สำ�หรับก�รปลูก ก�รดูแล และก�รเก็บเกี่ยวก็ส�ม�รถทำ�ให้
เป็นม�ตรฐ�นเดียวกันได้ ก�รสร้�งม�ตรฐ�นด้�นก�รปฏิบัติเป็นก�รเพิ่มประสิทธิภ�พท�งเกษตรกรรม
อย่�งหนึ่ง (ภ�พที่ 10.10)
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 231
