Page 136 -
P. 136
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
คว�มส�ม�รถในก�รรองรับสิ่งมีชีวิตในสภ�พแวดล้อมหนึ่ง คือ ขน�ดประช�กรสูงสุดของ
สิ่งมีชีวิตชนิดนั้น ที่สิ่งแวดล้อมส�ม�รถรองรับให้อยู่ได้โดยไม่จำ�กัดเวล� ด้วยก�รให้อ�ห�ร นำ้� ที่อยู่และ
สิ่งจำ�เป็นอื่นๆ อย่�งเพียงพอ
เมื่อพิจ�รณ�ในแง่ของมนุษย์นั้น คว�มส�ม�รถในก�รรองรับคว�มต้องก�รของมนุษย์ของระบบ
นิเวศ ยังต้องรวมส่วนที่เกี่ยวข้องกับสุขอน�มัยของมนุษย์เข้�ไปด้วย จึงสรุปได้ว่�คว�มส�ม�รถในก�ร
รองรับของระบบนิเวศ คือจำ�นวนสิ่งมีชีวิตซึ่งสภ�พแวดล้อมส�ม�รถอุ้มชูได้โดยไม่มีผลกระทบด้�นลบ
ทั้งต่อสิ่งมีชีวิตนั้นและสภ�พแวดล้อมอันเป็นที่อ�ศัย
ถ้�จำ�นวนประช�กรที่มีอยู่ยังตำ่�กว่�คว�มส�ม�รถในก�รรองรับ ประช�กรจะเพิ่มขึ้นได้อีก แต่
ถ้�จำ�นวนประช�กรที่มีอยู่สูงกว่�คว�มส�ม�รถในก�รรองรับ ย่อมเกิดภ�วะข�ดแคลนทำ�ให้ประช�กร
ลดลง
ปัจจัยที่กำ�กับให้ขน�ดประช�กรอยู่ในภ�วะสมดุลเรียกว่� ปัจจัยควบคุม (regulating factor)
ก�รที่ประช�กรลดลงเมื่อมีจำ�นวนเกินคว�มส�ม�รถในก�รรองรับ เนื่องจ�กพื้นที่ อ�ห�ร หรือแสงแดด
ไม่เพียงพอ แต่แนวโน้มก�รลดลงของประช�กรจะเป็นอย่�งไร ยังขึ้นอยู่กับชนิดของสิ่งมีชีวิตที่อยู่ใน
สิ่งแวดล้อมนั้น
อย่�งไรก็ต�ม คว�มส�ม�รถในก�รรองรับของสภ�พแวดล้อมหนึ่ง อ�จผันแปรได้ต�มชนิดของ
สิ่งมีชีวิตที่เข้�ไปอ�ศัย และอ�จมีก�รเปลี่ยนแปลงในช่วงเวล�หนึ่งๆ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยในช่วงเวล�
นั้นๆ เช่น ปริม�ณอ�ห�รและนำ้�ที่มีให้ใช้ได้ ตลอดจนสภ�พแวดล้อมและขน�ดของพื้นที่อ�ศัย
ในสภ�พปัจจุบันนั้น ห�กมองโลกในแง่ดี เชื่อว่�ก�รใช้เทคโนโลยีด้�นปัจจัยก�รผลิตอย่�ง
เพียงพอ จะช่วยเพิ่มก�รผลิตอ�ห�รเพื่อเลี้ยงประช�กรของโลกได้ แต่ยังเป็นที่สงสัย (เมื่อมองในแง่ร้�ย)
ว่�ก�รเพิ่มดังกล่�วจะไม่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่�งไร เช่น ต้องไม่มีก�รสูญพันธุ์ของ
สิ่งมีชีวิตบ�งชนิด หรือไม่มีก�รสูญเสียบริก�รอื่นที่มิใช่อ�ห�ร (non-food services) จ�กระบบนิเวศ
ห�กมีผลกระทบที่เลวร้�ยดังกล่�ว ย่อมทำ�ให้คุณภ�พชีวิตมนุษย์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เลวลงไปเรื่อยๆ
ก�รที่มนุษย์ยังคงได้รับบริก�รจ�กระบบนิเวศอย่�งดีและมีประสิทธิภ�พนั้น จำ�เป็นต้องอ�ศัย
คว�มก้�วหน้�ของเทคโนโลยีเข้�ม�ดูแลและแก้ไขคว�มเสื่อมของสภ�พแวดล้อม อย่�งไรก็ต�ม ก�รที่
มนุษย์อยู่ได้ด้วยก�รพึ่งพ�บริก�รสำ�หรับเลี้ยงชีวิต และต้องรับสิ่งจำ�เป็นจ�กระบบนิเวศอย่�งข�ดเสียมิได้
แสดงว่�คว�มมีสติปัญห�ของมนุษย์และเทคโนโลยีที่คิดค้นม�ได้ในปัจจุบัน ไม่เพียงพอที่จะทดแทน
ขุมทรัพย์ในธรรมช�ติได้เลย จึงต้องตระหนักว่�คว�มก้�วหน้�ด้�นเทคโนโลยีที่นำ�ม�ใช้ในก�รผลิตอ�ห�รนั้น
ต้องนำ�ม�ใช้อย่�งผสมผส�น และทำ�ง�นร่วมกันอย่�งสอดคล้องกับกระบวนก�รของระบบนิเวศ แทนที่
จะนำ�ม�ใช้เพื่อทดแทนกระบวนก�รของระบบนิเวศ นอกจ�กนี้ยังต้องเข้�ใจด้วยว่�คว�มส�ม�รถใน
ก�รรองรับคว�มต้องก�รของมนุษย์ของระบบนิเวศเกษตรนั้น อยู่ภ�ยใต้อิทธิพลของทั้งวิวัฒน�ก�รด้�น
ชีวภ�พและนวัตกรรมของมนุษย์ ซึ่งทั้งสองอย่�งนี้มีพลวัตและย�กที่จะค�ดคะเนได้
132 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
