Page 140 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

ก�รประเมินคุณภ�พดินและแปลคว�มหม�ยผลก�รประเมิน เป็นกระบวนก�รตรวจสอบก�ร
ทำ�หน้�ที่ของดิน และก�รเปลี่ยนแปลงด้�นก�รทำ�หน้�ที่ของดิน อันเนื่องจ�กผลกระทบของก�รจัดก�ร

ดินหรือจ�กส�เหตุอื่น ดังนั้นในก�รประเมินคุณภ�พดินจึงต้องทร�บก่อนว่�
1) หน้�ที่ใดของดินใน 5 ประก�รซึ่งประสงค์จะประเมิน
2) กระบวนก�รใดของดินที่เกี่ยวข้องกับหน้�ที่ของดินดังกล่�ว

3) สมบัติจำ�เพ�ะของดิน (soil attribute) และตัวชี้บอก (indicator) ใดมีคว�มไว (sensitive)
พอที่จะตรวจวัดก�รเปลี่ยนแปลงก�รทำ�หน้�ที่ของดินหรือกระบวนก�รในดินที่เกี่ยวข้องกับหน้�ที่นั้น

(ภ�พที่ 5.1)

หน้�ที่ของดิน

ตัวชี้บอก กระบวนก�รของดิน

ภ�พที่ 5.1 คว�มเชื่อมโยงระหว่�งตัวชี้บอกและกระบวนก�รของดินกับหน้�ที่ของดิน

1.1 กรอบแนวคิดในก�รศึกษ�

สำ�หรับกรอบแนวคิดในก�รศึกษ�เพื่อก�รประเมินคุณภ�พดินมี 2 ส่วน คือกรอบคว�มรู้พื้นฐ�น
และกรอบก�รดำ�เนินง�น ทั้ง 2 ส่วนนี้มีสเกลของง�นรวมกัน 5 ระดับ (Andrews et al., 2004; USDA,

2001a) คือ
ส่วนที่ 1 คว�มรู้พื้นฐ�น เป็นก�รศึกษ�สมบัติดินและกระบวนก�รในดินที่เกี่ยวข้องกับคุณภ�พ
ดิน สเกลของง�นที่ดำ�เนินก�ร มี 2 ระดับ คือ ระดับที่ 1 จุดหรือพื้นที่ทดสอบเพื่อศึกษ�กระบวนก�รที่

เกี่ยวข้องกับก�รทำ�หน้�ที่ของดิน โดยเน้นก�รศึกษ�คว�มรู้พื้นฐ�นท�งฟิสิกส์ เคมีและชีววิทย�ของดินนั้น
และระดับที่ 2 พื้นที่ก�รวิจัย เพื่อก�รศึกษ�ในภ�คสน�ม เป็นก�รประเมินคุณภ�พดินในสภ�พพื้นที่จริง

ซึ่งขอบเขตของพื้นที่กว้�งกว่�ระดับแรก
ส่วนที่ 2 ก�รติดต�มตรวจสอบคุณภ�พดิน ประกอบด้วยก�รกำ�หนดนโยบ�ยก�รประเมิน และ
กำ�หนดหน่วยปฏิบัติง�น เพื่อให้ส�ม�รถทำ�ง�นครอบคลุมขน�ดของพื้นที่ซึ่งต้องก�รประเมินคุณภ�พดิน

ประกอบด้วยสเกลของง�นจ�กเล็กไปห�ใหญ่อีก 3 ระดับ คือ ระดับที่ 3 พื้นที่เพ�ะปลูก ระดับที่ 4 ลุ่มนำ้�
และระดับที่ 5 ภ�คหรือประเทศ ดังภ�พที่ 5.2

136 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย