Page 145 -
P. 145
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ของดินและกระบวนก�รในดินอันซับซ้อนด้วย
ตัวชี้บอกสำ�หรับก�รประเมินคุณภ�พดิน เป็นสมบัติดินซึ่งแบ่งเป็น 2 แบบ คือ
1) สมบัติดินที่ม�จ�กภ�ยใน
2) สมบัติดินที่มีพลวัต
นอกจ�กนี้ตัวชี้บอกยังแบ่งต�มคว�มสัมพันธ์กับกระบวนก�รในดินเป็น 3 แบบ คือ ตัวชี้บอก
ท�งฟิสิกส์ ท�งเคมี และท�งชีวภ�พ
สำ�หรับตัวชี้บอกที่จะเป็นประโยชน์ในก�รประเมินคุณภ�พดิน มีลักษณะสำ�คัญ 7 ประก�ร คือ
1) วัดง่�ย
2) ผลก�รวัดบอกก�รเปลี่ยนแปลงด้�นก�รทำ�หน้�ที่ของดิน
3) ใช้เวล�ในก�รวัดไม่น�นนัก
4) ผู้วัดทำ�ง�นได้ง่�ยและถ้�ส�ม�รถวัดในภ�คสน�มได้ด้วยก็จะดีม�ก
5) ไวต่อผลกระทบของก�รจัดก�รดินและภูมิอ�ก�ศ
6) เป็นตัวแทนของสมบัติดินท�งฟิสิกส์ เคมีและชีวภ�พ
7) วัดด้วยวิธีก�รเชิงปริม�ณและ/หรือคุณภ�พ
ตัวชี้บอกคุณภ�พดินที่เลือกม�เพื่อก�รวัดนั้นมีลักษณะอย่�งใดอย่�งหนึ่ง ดังนี้
1) ต้องเป็นสมบัติจำ�เพ�ะของดินซึ่งเกี่ยวข้องกับคุณภ�พดินโดยตรง หรือ
2) มีคว�มสัมพันธ์กับคุณภ�พดินท�งอ้อม เช่น อินทรียวัตถุของดินเป็นตัวชี้บอกหนึ่งที่ใช้กัน
อย่�งม�ก
เนื่องจ�กค่�วิเคร�ะห์นี้ให้ข้อมูลเชิงผลกระทบได้กว้�ง เช่น ด้�นคว�มอุดมสมบูรณ์ของดิน
โครงสร้�งดิน และก�รดูดซับธ�ตุอ�ห�รพืชไว้ในดิน ส่วนตัวชี้บอกด้�นพืช เช่น คว�มลึกของร�ก ก็อ�จให้
ข้อมูลท�งอ้อมเรื่องคว�มหน�แน่นรวม และก�รอัดแน่นของดิน
3.3 ธรรมช�ติของตัวชี้บอกคุณภ�พดิน
ธรรมช�ติของตัวชี้บอกคุณภ�พดิน 3 แบบ ที่กล่�วข้�งต้น มีดังนี้
1) ตัวชี้บอกคุณภ�พดินท�งฟิสิกส์ คือ สมบัติท�งฟิสิกส์ของดินที่ผันแปรได้ด้วยอิทธิพลของ
ก�รจัดก�รดิน เช่น คว�มหน�แน่นรวม เสถียรภ�พของเม็ดดิน สภ�พก�รแทรกซึมนำ้�ได้, สภ�พนำ�นำ้�
และคว�มต้�นท�นต่อก�รแทงทะลุ
2) ตัวชี้บอกคุณภ�พดินท�งเคมี คือ สมบัติท�งเคมีของดินที่ก�รจัดก�รดินมีผลให้เกิดก�ร
เปลี่ยนแปลง เช่น ปริม�ณอินทรียวัตถุ พีเอชของดิน ก�รนำ�ไฟฟ้� ปริม�ณโลหะหนัก คว�มจุในก�รแลก
เปลี่ยนแคตไอออน และอื่นๆ
3) ตัวชี้บอกคุณภ�พดินท�งชีวภ�พ คือ สมบัติท�งชีวภ�พของดินที่เปลี่ยนแปลงได้เมื่อมีก�ร
จัดก�รดินต่�งกัน เช่น ประช�กรและกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน สำ�หรับก�รวัดเกี่ยวกับจุลินทรีย์ดิน
อ�จทำ�ได้ 3 วิธี คือ
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 141
