Page 126 -
P. 126
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
High Shifting
(many crops) cultivation
Agroforestry with
alley cropping
Nomadic Savanna
pastoralism mix farming
Vegetable Communal
(truck) corpping farming
Livestock &
Diversity of grain production
productive Rangeland Rotation including
species grazing perennial crops
Multiple
cropping
Annual Orchard crop
crop rotation production
Feedlot beef;
dairy production
Low Monocultural
(one crop) cereal production
Low Spatial/temporal diversity High
(large areas, (small plots
high frequency) low frequency)
ภ�พที่ 4.7 ก�รจำ�แนกระบบก�รเกษตร (agricultural systems) บนพื้นฐ�นของคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พ
(biodiversity) ท�งด้�นพันธุ์พืชปลูกและปศุสัตว์ และคว�มซับซ้อนในมิติเชิงพื้นที่และเวล� (spatial/temporal
complexity) โดย 1) แกนนอนแสดงทั้งคว�มซับซ้อนเชิงพื้นที่ [ตั้งแต่พื้นที่ขน�ดใหญ่และมีคว�มสมำ่�เสมอ
(large homogeneous fields) ไปจนถึงพื้นที่ขน�ดเล็กเป็นหย่อมๆ (small patch-work plots)] และ 2) คว�ม
ซับซ้อนในมิติด้�นเวล� [ครอบคลุมวิธีก�รจัดก�ร และก�รเปลี่ยนแปลงด้�นคว�มถี่ของก�รปลูก จ�กก�รปลูกพืช
เชิงเดี่ยวเพียงปีเดียว (annual monocultures) ไปสู่ก�รปลูกพืชหล�ยปีด้วยระบบพืชหมุนเวียนที่มีคว�ม
ซับซ้อน (complex crop rotation) รวมทั้งก�รทำ�ไร่เลื่อนลอย (shifting cultivation)]
9. ตัวชี้บอกของคุณภ�พดินและสุขภ�พของระบบนิเวศ
ก�รพิจ�รณ�ปร�กฏก�รณ์ในธรรมช�ติในทัศนะท�งนิเวศวิทย� จะเน้นคว�มงดง�มอันน่�พิศวง
ที่เกิดจ�กคว�มเชื่อมโยงอย่�งซับซ้อนระหว่�งดินกับองค์ประกอบของระบบ และกระบวนก�รต่�งๆ ของ
ระบบนิเวศ ส่วนก�รประเมินอิทธิพลของมนุษย์ต่อองค์ประกอบและกระบวนก�รของระบบนิเวศนั้น
ถือเป็นสิ่งสำ�คัญสูงสุดในก�รวัดคุณภ�พดินหรือคุณภ�พระบบนิเวศ อย่�งไรก็ต�ม ก�รวัดคุณภ�พดิน
และคุณภ�พระบบนิเวศยังเป็นสิ่งที่มิได้ปฏิบัติกันอย่�งจริงจัง เนื่องจ�กคว�มเข้�ใจของมนุษย์ในเรื่อง
โครงสร้�ง หน้�ที่และพลวัตของระบบนิเวศ ยังถือว่�อยู่ในระดับเบื้องต้นเท่�นั้น แต่ในขั้นนี้มีคว�มชัดเจน
ระดับหนึ่งว่�คุณภ�พดินและคุณภ�พระบบนิเวศมีคว�มเชื่อมโยงกันอย่�งใกล้ชิด (ภ�พที่ 4.8) แม้ว่�
คำ�นิย�มของทั้งคุณภ�พดินและคุณภ�พระบบนิเวศที่นักวิช�ก�รแต่ละกลุ่มบัญญัติไว้ จะยังเป็นที่โต้เถียง
และไม่ลงรอยกันทีเดียว แต่อ�จถือต�มแนวคิดแบบก�รเกษตรดั้งเดิม ที่ยึดหลักก�รด้�น “คว�มเหม�ะสม
สัมพัทธ์ (relative fitness) ของดินหรือระบบนิเวศ” ในก�รทำ�หน้�ที่ต่�งๆ ก็ได้
122 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
