Page 125 -
P. 125
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ต�ร�งที่ 4.1 ก�รเปรียบเทียบระบบนิเวศธรรมช�ติกับระบบนิเวศเกษตร
ระบบนิเวศเกษตร
ระบบนิเวศ
ข้อเปรียบเทียบ ปลูกพืชหมุนเวียน
ธรรมช�ติ เกษตรธรรมช�ติ หรือเหลื่อมฤดู ปลูกพืชเชิงเดี่ยว
คว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พ ม�กที่สุด ม�ก ป�นกล�ง น้อย
คว�มซับซ้อนของระบบ ม�กที่สุด ม�ก ป�นกล�ง น้อย
เสถียรภ�พของระบบ ม�กที่สุด ม�ก ป�นกล�ง น้อย
คว�มต้�นท�นต่อผลกระทบ ม�กที่สุด ม�ก ป�นกล�ง น้อย
คว�มยืดหยุ่นของระบบ ม�กที่สุด ม�ก ป�นกล�ง น้อย
ก�รจัดก�รและปัจจัยที่ต้องเสริม น้อย ป�นกล�ง ม�ก ม�กที่สุด
เพื่อให้ระบบมีเสถียรภ�พ
ในประเทศกำ�ลังพัฒน�บ�งประเทศ มีก�รทำ�ไร่เลื่อนลอยด้วยก�รปลูกพืชหล�ยชนิด (เช่น
มันสำ�ปะหลัง ถั่ว ถั่วลิสง ข้�ว และข้�วโพด) ในพื้นที่ซึ่งแผ้วท�งเป็นหย่อมในป่�ธรรมช�ติ ปลูกประม�ณ
2-5 ปีแล้วทิ้งร้�งไปหล�ยๆ ปีเพื่อให้มีก�รฟื้นตัวของสภ�พพื้นที่ขึ้นม�ใหม่ (soil rejuvenates) และเกิดมี
คว�มซับซ้อนเชิงพื้นที่และเวล�อีกครั้งหนึ่ง อย่�งไรก็ต�ม วิธีนี้ไม่ส�ม�รถทำ�ได้อีกต่อไปเนื่องจ�กเป็นก�ร
ทำ�ล�ยป่�และผิดกฎหม�ย
ก�รจัดก�รด้�นก�รเพ�ะปลูก อ�จมีอิทธิพลต่อคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พของสิ่งมีชีวิตในดิน
เช่น ก�รย่อยสล�ยของส�รอินทรีย์ในก�รปลูกพืชที่ไม่ไถพรวน มักเกิดจ�กบทบ�ทของเชื้อร�และไส้เดือน
แต่ถ้�เตรียมดินโดยไถพรวนต�มปรกติต�มแบบแผน จะมีแบคทีเรียและไส้เดือนฝอยอยู่ม�ก ก�รคงคว�ม
หล�กหล�ยท�งชีวภ�พไว้จะช่วยประกันว่�คว�มเชื่อมโยงระหว่�งพืช สิ่งมีชีวิตในดิน และแร่ธ�ตุต่�งๆ
จะมีคว�มร�บรื่นและไม่บกพร่อง ในกรณีของก�รปลูกป่�ในบ�งพื้นที่อ�จมีคว�มล้มเหลว ส�เหตุหนึ่งม�
จ�กก�รสูญห�ยไปของเชื้อร�ไมคอร์ไรซ� ซึ่งเป็นตัวก�รที่เชื่อมโยงร�กพืชกับดินไว้อย่�งแนบแน่น สำ�หรับ
พืชป่�และสัตว์ป่�ในระบบนิเวศเกษตรอ�จลดประช�กรและกิจกรรมลง ห�กถูกรบกวนท�งก�ยภ�พ
(เช่น ก�รไถพรวน) ก�รใช้ส�รเคมี (เช่น ส�รฆ่�ศัตรูพืช) และท�งชีวภ�พ (เช่น พืชที่ปกคลุมดิน) แต่ก�ร
ปรับสภ�พแวดล้อมบ�งอย่�ง เช่น ปลูกพืชหมุนเวียน ปลูกพืชร่วมกันหรือเหลื่อมเวล� และก�รไถพรวน
แบบอนุรักษ์ จะช่วยปกป้องและรักษ�ถิ่นที่อยู่ของสิ่งมีชีวิตเหล่�นั้นให้คงสภ�พที่ดีในภูมิทัศน์ของระบบ
นิเวศเกษตร
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 121
