Page 96 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

5) ชองทางการตลาด

แมวาเปาหมายหลักของระบบวนเกษตรคือ การลดตนทุนในการผลิตและการปรับปรุงอาหารที่

เพียงพอสําหรับครอบครัว แตเปาหมายอีกประการหนึ่งที่สําคัญคือ การเพิ่มรายไดและสรางความมั่นคงทาง
เศรษฐกิจของครอบครัว ดังนั้น การพัฒนากลไกและชองทางตลาดที่จะสามารถขายผลผลิตวนเกษตรไดจึงมี

ความสําคัญมากในกระบวนการผลิตวนเกษตร จากการศึกษา สามารถจําแนกชองทางการตลาดผลผลิตวน

เกษตรในพื้นที่ตําบลแมทา อําเภอแมออน จังหวัดเชียงใหม ออกเปน 5 ชองทางหลักตามประเภทของผล

ผลผลิตวนเกษตร ไดแก ตลาดในหมูบาน ผานพอคาคนกลาง ตลาดนัดเกษตรอินทรียในเมืองเชียงใหม

หางสรรพสินคาและ Modern trade เชน Tops และ เลมอนฟารม และการตลาดระบบสมาชิก (เฉพาะใน

พื้นที่จังหวัดเชียงใหม)

ดังที่กลาวแลวขางตนวา ชองทางตลาดแตละประเภท/ระบบสามารถรองรับผลผลิตวนเกษตรที่

แตกตางกันทั้งประเภทและปริมาณของผลผลิต อีกทั้ง วิธีการบริหารจัดการยังมีความแตกตางกันอีกดวย ยก

ตัวยางเชน ไมใชสอยซึ่งสวนใหญเปนไมสักนอกจากจะเนนการใชประโยชนในครัวเรือนแลว เกษตรกรเจาของ

แปลงสามารถจําหนายใหกับเพื่อนบานที่มีความตองการไมใชสอยโดยเปนการติดตอและเจรจากันเองภายใน

ชุมชนระหวางเจาของและผูซื้อเปนรายกรณีๆ ไป

6) กลไกเชิงสถาบันสนับสนุนการจัดการระบบวนเกษตรครอบครัว

แมวาการทําวนเกษตรจะขึ้นอยูกับการตัดสินใจของเกษตรกรและครอบครัว แตความเปนไปไดในการ

ผลักดันและขับเคลื่อนกระบวนการผลิตวนเกษตรใหสามารถตอบโจทยทั้งทางดานเศรษฐกิจครอบครัว ชุมชน/

สังคม และดานสิ่งแวดลอมจําเปนตองไดรับการสนับสนุนอยางแข็งขันและตอเนื่องจากกลไกตางๆ ทั้งใน

ระดับชาติและระดับทองถิ่น จากกรณีศึกษาชุมชนแมทา อําเภอแมออน จังหวัดเชียงใหม พบวา นโยบายของ

คณะกรรมการที่ดินแหงชาติในการอนุญาตใหเกษตรกรสามารถใชประโยชนที่ดินปาไมไดอยางถูกตองตาม

กฎหมายถือเปนกลไกเชิงนโยบายที่สรางความมั่นใจใหกับเกษตรกรเปนอยางมากในการที่จะลงทุนในที่ดินของ
ตนเองในระยะยาวโดยพิจารณาในมิติการใชประโยชนอยางยั่งยืน และที่สําคัญไมนอยไปกวากลไกเชิงนโยบาย

ระดับชาติ ก็คือ กลไกระดับทองถิ่นที่มีบทบาทสําคัญอยางมากในการขับเคลื่อน ค้ําจุน และสรางกําลังใจใหกับ

เกษตรกรที่ตัดสินใจทําวนเกษตร พบวา กลไกเชิงสถาบันในระดับทองถิ่นที่สําคัญตอการขับเคลื่อนโซคุณคา

การจัดการระบบวนเกษตรในพื้นที่ศึกษามี 4 องคกร ไดแก สถาบันการเรียนรูชุมชนตําบลแมทา ธนาคาร

หมูบาน เครือขายและกลุมเกษตรกรอินทรียตําบลแมทา และสหกรณการเกษตรตําบลแมทา ซึ่งแตละองคกร
ตางมีบทบาทและหนาที่ในการสนับสนุนและค้ําจุนกระบวนการผลิตวนเกษตรครอบครัวที่แตกตางกันแต

ทํางานสอดประสานซึ่งกันและกัน ยกตัวอยางเชน ธนาคารหมูบานทําหนาที่ในการใหเงินกูยืมสําหรับเกษตรกร

96