Page 92 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

จัดการระบบวนเกษตรเพื่อใหไดผลผลิตตอบสนองตอความตองการของครัวเรือนตนเองและชุมชนในดานความ

เพียงพอและการเขาถึงอาหารของชุมชน รวมถึงการออกแบบระบบวนเกษตรที่เอื้อตอการรักษาและเพิ่มพูน

ความหลากหลายทางชีวภาพ ไปจนถึงการคนหาและพัฒนากลไกตลาดที่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม อยางไรก็ตาม

เมื่อพิจารณากระบวนการผลิตตามโซคุณคาการจัดการะบบวนเกษตรเกษตรกรในพื้นที่ศึกษายังมีขอจํากัดของ
ความรูดานการตลาดและการแปรรูปผลิตผลวนเกษตร

ในโซการผลิตของระบบวนเกษตร เกษตรกรเจาของที่ดินจะเปนสมาชิกกลุมเกษตรอินทรียซึ่งเปน

องคกรชาวบานที่มีบทบาทสําคัญอยางยิ่งตั้งแตการสรางกระบวนการเรียนรูดานวนเกษตรและเกษตรกรรม

ยั่งยืนใหแกสมาชิกวนเกษตรกรในตําบลแมทา สนับสนุนในเรื่องการออกแบบระบบวนเกษตร การคัดเลือก

ชนิดพืช การจัดการ ไปจนถึงการชนสงและนําผลผลิตวนเกษตรไปสูตลาดและผูบริโภคในเมือง อีกทั้งยังมีการ
ประสานงานกับองคกรและหนวยงานภายนอกชุมชนเพื่อเขามาสนับสนุนกระบวนการเรียนรูของสมาชิก

2) ที่ดินและระบบกรรมสิทธิ์

ที่ดินเปนปจจัยการผลิตที่เปนองคประกอบสําคัญของกระบวนการผลิตวนเกษตร พบวา ที่ดินสําหรับ

การผลิตแบบวนเกษตรในตําบลแมทามีอยู 2 ประเภทหลัก ไดแก ที่ดินทํากินที่อยูนอกเขตปาซึ่งเปนพื้นที่ที่มี

เอกสารสิทธิ์ที่ดิน และที่ดินทํากินในเขตปาสงวนแหงชาติขุนแมทาซึ่งเกษตรกรครอบครองแตยังไมมีเอกสาร

สิทธิ์ในที่ดิน ทั้งนี้ ในกระบวนการผลิตวนเกษตรจําเปนอยางยิ่งตองพิจารณาและใหความสําคัญในเรื่องระบบ
กรรมสิทธิ์ในที่ดินเพราะมันจะเกี่ยวของกับความมั่นใจและแรงจูงใจของเกษตรกรเจาของที่ดินสําหรับการที่จะ

ลงทุนในที่ดินดังกลาว นอกจากนี้ ประเด็นเรื่องกรรมสิทธิ์ของที่ดินยังเกี่ยวของกับเรื่องสิทธิและความชอบธรรม

ในการเก็บเกี่ยวและใชประโยชนผลผลิตที่เกิดขึ้นจากระบบวนเกษตร หากระบบกรรมสิทธิ์ในที่ดินไมมีความ

ชัดเจนอาจสงผลตอการตัดสินใจและแรงจูงใจของเกษตรกรเจาของที่ดินสําหรับการลงทุนและจัดการฟนฟูใช

ประโยชนที่ดินเชิงอนุรักษในระยะยาว

ในป พ.ศ. 2558 เกษตรกรในตําบลแมทาที่ครอบครองและใชประโยชนที่ดินปาสงวนแหงชาติขุนแม
ทา ไดรับอนุญาตใหใชประโยชนที่ดินอยางถูกตองตามกฎหมายภายใตการดําเนินการของ

คณะกรรมการนโยบายที่ดินแหงชาติ หรือ คทช. โดยภายใตกลไกดังกลาวนี้มีการกําหนดเงื่อนไขใหเกษตรกร

ไดรับอนุญาตใหใชประโยชนที่ดินเปนระยะเวลา 30 ป ในรูปแบบกรรมสิทธิ์รวม “แปลงรวม” กลาวคือ

เกษตรกรผูไดรับอนุญาตสามารถใชประโยชนพื้นที่ไดอยางถูกตองตามกฎหมาย แตไมสามาถนําที่ดินที่ไดรับ

อนุญาตใหใชประโยชนไปขายตอใหผูอื่น การพัฒนากลไกเพื่ออนุญาตใหชุมชนสามารถใชประโยชนที่ดินในเขต
ปาแบบแปลงรวมทําใหชุมชนมีความมั่นใจมากขึ้นในการใชประโยชนที่ดิน และชวยทําใหชุมชนมีทางเลือกและ

มีความชัดเจนมากขึ้นในการใชประโยชนทรัพยากรในระบบวนเกษตรที่ตนเองไดลงทุนลงแรงไป

92