Page 41 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

41

เปลี่ยน มูลค่าของทรัพยากรซึ่งไม่ได้เป็นเงินตามราคาตลาด(non-market value)เยี่ยงสินค้าอื่นมาเป็น

แรงจูงใจในรูปตัวเงินให้กับผู้ที่จัดการที่ดินเพื่อให้เกิดดูแลอนุรักษ์ให้การบริการของระบบนิเวศนั้นๆคง

อยู่ (Engel et al., 2008) ในระยะยาวเป็นการอนุรักษ์และป้องกันทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

แนวคิดการชดเชยเพื่อรักษาระบบนิเวศนี้ได้ดําเนินการแล้วทั่วโลกกว่า 300 โครงการ (Maynard et al.,

2004) ส่วนมากใช้ในการจัดการเรื่องความหลากหลายทางชีวภาพ การบริการของลุ่มนํ้า การเก็บกัก

คาร์บอนไดออกไซด์ และการจัดการที่ดิน (Wunder, 2005)

PES มีบทบาทสําคัญในการสร้างแรงจูงใจ(ภายนอก)ของเกษตรกรเพื่อการริเริ่มปรับเปลี่ยนวิถี

กิจกรรมทางการเกษตรจากเดิมมาเป็นรูปแบบที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศมากขึ้นซึ่งโดย

ปกติแล้วเกษตรอาจจะไม่เลือกกิจกรรมทางการเกษตรเหล่านั้นมาใช้ (Swinton et al. 2007) หากไม่มี

แรงจูงใจทางด้านการเงิน ดังนั้นนโยบายทางเกษตรในหลายๆแห่งในต่างประเทศ อาทิ ยุโรปและ

อังกฤษ (Defra, 2010) จึงได้ให้ความสําคัญกับนโยบายการชดเชยหรือการจ่ายเงินให้กับเกษตรกรเพื่อ

การอนุรักษ์หรือแม้กระทั้งเวียดนามเองก็ประสบความสําเร็จในโครงการดูแลรักษาประโยชน์ระบบ

นิเวศป่าไม้ด้วยกลไก PES (Pham et al., 2013) สําหรับการจ่ายเงินชดเชยนั้นบางกรณีอาจจ่ายโดยผู้ที่

ได้รับประโยชน์จากบริการของระบบนิเวศนั้นๆ เช่น ผู้ใช้นํ้าและบริษัทผลิตกระแสไฟฟ้าด้วยพลังงาน

นํ้า และในบางกรณีรัฐบาลหรือหน่วยงานการปกครองส่วนท้องถิ่นอาจจะเป็นผู้บริหารจัดการการเงินที่

ได้มาจากประชาชนซึ่งได้รับผลประโยชน์ทางอ้อมกับการบริการของระบบนิเวศนั้นๆ และผู้จ่ายเงินให้

การอนุรักษ์พื้นที่นั้นๆ

นอกจากที่กล่าวมาแล้วเพื่อให้การดําเนินนโยบายทางการเกษตรสัมฤทธิ์ผลมากขึ้นควรจะต้อง

คํานึงถึงอัตราการมีส่วนร่วมในโครงการและลักษณะของการมีส่วนร่วมของเกษตรกร(Crabtree et al.,

1998) รวมถึงลักษณะของพื้นที่ (spatial characteristic) นอกจากนั้นความนิยม หรือความพึงพอใจของ

เกษตรกร (preferences of farmers) ต่อนโยบายในระดับต่างๆก็มีความสําคัญไม่น้อยไปกว่ากันในการ

กําหนดนโยบายที่มีประสิทธิภาพและมีแนวโน้มในการประสบความสําเร็จสูง มีงานวิจัยจํานวนมากที่

เห็นว่าในการประเมินประสิทธิผลของนโยบายควรที่จะทราบลักษณะกิจกรรมการเกษตร ลักษณะของ

เกษตรกร (Brotherton, 1989, Thacher et al., 1996, Ayuk, 1997, Dupraz et al., 2003, Pagiola et al.,

2005, Ruto et al., 2009, Espinosa-Goded et al., 2010) รวมทั้งลักษณะของพื้นที่ (spatial characteristics)