Page 40 -
P. 40
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
40
9 ได้นําวาระเกษตรอินทรีย์เป็นวาระแห่งชาติ โดยในแผนพัฒนาฯได้ระบุรูปแบบเกษตรยั่งยืนไว้ซึ่ง
ประกอบด้วย เกษตรผสมผสาน เกษตรอินทรีย์ เกษตรธรรมชาติ เกษตรทฤษฏีใหม่ และวนเกษตร และ
ในแผนพัฒนาฯฉบับที่ 11-12 ให้ความสําคัญกับการรองรับการเปลี่ยนแปลงและความเสี่ยงต่างๆที่
ส่งผลต่อการทําการเกษตรจะเห็นได้ว่าการดําเนินการตามเป้าหมายและยุทธศาสตร์แผนพัฒนาฯ นั้น
ต้องอาศัยการบูรณาการจากภาคส่วนและหน่วยงานต่างโดยการจัดการแบบองค์รวม
แนวคิดแบบองค์รวม (holistic approach) มีความจําเป็นในการกําหนดกลยุทธศาสตร์ทาง
การเกษตร อาทิการเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการนํ้า รูปแบบการใช้ที่ดิน การตลาด นอกจากแนวคิด
แบบองค์รวมแล้วนโยบายทางการเกษตรควรที่จะยึดหลักการมีส่วนร่วมจากผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียและ
แน่นอนเกษตรกรเองควรที่จะได้มีส่วนร่วมในการกําหนดนโยบายหรือกิจกรรมการส่งเสริมทาง
การเกษตร (Schiavone, 2010) ไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม นโยบายควรที่เหมาะสมควรสามารถ
บรรเทาผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศซึ่งจะเป็นการเพิ่มสมรรถนะของความ
ยืนหยุ่นและยืนหยัดของครัวเรือนเกษตรกรขนาดเล็ก (enhance the resilience) และยกระดับคุณภาพ
ชีวิตของเกษตรกรเองด้วย
หลากหลายเครื่องมือเชิงนโยบายถูกนํามาใช้สําหรับภาคการเกษตร โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อทําให้
ภาคเกษตรยังคงสามารถผลิตสินค้าและบริการทางการเกษตรที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการควบคุม
โดยตรงโดยกฎเกณฑ์ต่างๆ (command and control) หรือการใช้เครื่องมือทางการตลาดทั้งที่บังคับตาม
กฎหมาย (market-based compulsory instruments) เช่น ภาษีและใบอนุญาตทางการค้า และเครื่องมือ
การตลาดโดยสมัครใจ (market-based voluntary instruments) เช่น การให้เงินอุดหนุน เงินสนับสนุนใน
โครงการต่างๆ หรือเงินชดเชย (Panayotou, 1994, Zandersen et al., 2009) โดยแนวคิดเรื่องนิเวศบริการ
(ecosystem services approach) ถูกพัฒนาและนํามาใช้เป็นส่วนหนึ่งในการสร้างนโยบายทางการตลาด
โดยการสร้างแรงจูงใจให้กับเกษตรกรจากเงินชดเชย เป็นแนวคิดที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายหลังจาก
รายงานของ Millennium Ecosystem Assessment (MEA) ได้มีการเสนอนโยบายเกี่ยวกับการชดเชยหรือ
การจ่าย (payment policies) เช่น การจ่ายเพื่อตอบแทนคุณประโยชน์ของระบบนิเวศหรือสิ่งแวดล้อม
(Payments for Ecosystem Services: PES) แนวคิดนี้นิยมใช้กับการจัดการที่ดินและเริ่มใช้กันอย่าง
แพร่หลายมากขึ้นกับการจัดการชายฝั่งทะเล (Corbera et al., 2009) PES ถูกใช้เพื่อเป็นกลไกในการ
