Page 250 -
P. 250
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
โดยล่าสุดคณะรัฐมนตรีมีมติรับทราบผลการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติส่งเสริม
145
วิสาหกิจเพื่อสังคม พ.ศ..... ของสํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ซึ่งประเด็นหลักของ
พระราชบัญญัติจะเกี่ยวข้องกับการจัดตั้งสํานักงานส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคมแห่งชาติ การ
จัดตั้งกองทุนส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม การจัดตั้งธนาคารเพื่อกิจการเกี่ยวกับการสนับสนุน
วิสาหกิจเพื่อสังคมและการให้สิทธิประโยชน์ทางภาษี
เนื้อหาหลักของ พ.ร.บ. ฉบับนี้เน้นไปการส่งเสริมทุน สินเชื่อ สร้างแรงจูงใจด้วยการให้
สิทธิประโยชน์ทางภาษี และส่งเสริมความรู้ในเชิงวิชาการและการดําเนินธุรกิจกิจการเพื่อสังคม
ซึ่งถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นสําคัญโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพิจารณาว่าการทําธุรกิจการเกษตรหรือ
นําส่งบริการการเกษตรในพื้นที่สูงควรมีเงื่อนไขกําหนดความรับผิดชอบของตนต่อสิ่งแวดล้อม
และชุมชนอย่างชัดเจน รูปแบบธุรกิจกิจการเพื่อสังคมจะเผชิญข้อจํากัดในการเริ่มต้นมากกว่า
การทําธุรกิจทั่วไป อย่างไรก็ดี ข้อมูลจากพื้นที่แสดงให้เห็นเพิ่มเติมว่า สภาพการแข่งขัน
ระหว่างกิจการเพื่อสังคมและธุรกิจทั่วไปในพื้นที่มีความสําคัญมาก การสร้างการแข่งขันที่เป็น
ธรรมในพื้นที่จะส่งผลกับความอยู่รอดของธุรกิจ เช่น ในการรับซื้อสินค้าต้นทางเพื่อการแปรรูป
สิ่งที่เกษตรกรเห็นประโยชน์โดยตรงคือราคารับซื้อที่ผู้รับซื้อให้ ซึ่งธุรกิจเกษตรขนาดใหญ่ทั่วไป
ที่มีช่องทางกระจายสินค้าอยู่แล้วและไม่ต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขการดําเนินการใดๆ จะมีแต้มต่อ
ในเชิงธุรกิจสูง สามารถเสนอราคารับซื้อที่สูงได้ ซึ่งทําอาจให้กิจการเพื่อสังคมประสบปัญหาใน
การแข่งขันและประโยชน์โดยตรงที่เคยให้กับเกษตรกรและชุมชนต้องถูกจํากัดลง
ดังนั้น ผู้วิจัยเสนอให้ 1) ต้องมีการกําหนดเงื่อนไขของธุรกิจที่จะเข้ามาดําเนินงานด้าน
การเกษตรในพื้นที่สูง โดยอาจจะประยุกต์เงื่อนไขจาก (ร่าง) พ.ร.บ.ส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม
เพื่อใช้ในการกลั่นกรองธุรกิจที่เข้ามาดําเนินงานให้มีการคํานึงถึงสังคมและสิ่งแวดล้อมมากกว่า
การแสวงหากําไรเป็นหลัก 2) ให้มีข้อกําหนดและเงื่อนไขที่ชัดเจนเกี่ยวกับการรับผิดชอบต่อ
สิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศในพื้นที่ของกิจการเพื่อสังคมที่ดําเนินการในพื้นที่สูงในร่าง พ.ร.บ.
ดังกล่าว
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้แก่ กระทรวงพาณิชย์
2.2) กฎหมายในการกํากับการเกษตรพันธะสัญญา
แม้การทําเกษตรพันธะสัญญาในพื้นที่สูงถือเป็นลักษณะหนึ่งของการให้บริการทาง
เกษตรกรรมที่ค่อนข้างครบวงจร เนื่องจากผู้รับซื้อสินค้าเข้ามาให้บริการนําส่งปัจจัยการผลิต
ให้สินเชื่อ ความรู้ของขั้นตอนการผลิต การดูแลก่อนเก็บเกี่ยว ตลอดจนการขนส่งผลผลิต แต่มี
ข้อควรระวังคือ รูปแบบเกษตรพันธะสัญญาโดยทั่วไปไม่ได้กําหนดเงื่อนไขเรื่องการดูแล
สิ่งแวดล้อมไว้ทั้งในแง่สิ่งที่เกษตรกรต้องทําหรือธุรกิจต้องทําดังนั้นหากต้องการให้มีรูปแบบ
ธุรกิจแบบเกษตรพันธะสัญญาในพื้นที่ ภาครัฐรวมถึงองค์ท้องถิ่นควรมีบทบาทในการกํากับดูแล
145
เมื่อเมษายน พ.ศ. 2559 โดยร่างนี้เป็นร่างที่เสนอโดยสภาปฏิรูปแห่งชาติ
9-16
