Page 219 -
P. 219
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ตรวจสอบดูแลเพื่อไม่ให้การเลือกปลูกกาแฟกลายเป็นเครื่องมือหรือช่องทางให้การบุกรุกพื้นที่ป่าทําได้สะดวก
ยิ่งขึ้น
8.1.2.2 เงื่อนไขที่เกิดขึ้นจากธุรกิจ
เงื่อนไขด้านสิ่งแวดล้อมสามารถเกิดขึ้นจากธุรกิจที่ทําหน้าที่เชื่อมโยงเกษตรกรกับตลาดได้เช่นกัน โดย
เงื่อนไขที่เกิดขึ้นจากธุรกิจนี้โดยส่วนใหญ่เกิดจากความต้องการตลาดหรือผู้รับซื้อปลายทาง
โดยเงื่อนไขที่เกิดจากธุรกิจนี้สามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่ เงื่อนไขที่เกษตรกรเป็น
ผู้รับผิดชอบ และเงื่อนไขที่ภาคธุรกิจเป็นผู้รับผิดชอบ เงื่อนไขความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากธุรกิจนี้ถือ
เป็นกุญแจสําคัญของการรักษาสิ่งแวดล้อมของเกษตรกร เนื่องจากการกําหนดเงื่อนไขผ่านระบบตลาดซึ่งมี
ประสิทธิภาพนี้จะมีผลโดยตรงต่อแรงจูงใจของเกษตรกรในการตัดสินใจเลือกทางเลือกต่างๆ นอกจากนี้
ประเด็นสําคัญคือการที่ภาคส่วนต่างๆ สามารถเข้าไปช่วยเหลือสนับสนุนรูปแบบธุรกิจต่างๆ หมายความว่า
หน่วยงานหรือองค์กรภายนอกที่เข้าไปช่วยเหลือสนับสนุนสามารถมีบทบาทในการกําหนดหรือสร้างเงื่อนไขที่
เกิดขึ้นจากธุรกิจนี้ได้ด้วยเช่นกัน ความสัมพันธ์นี้จึงเป็นปัจจัยสําคัญที่จะส่งผลต่อบทบาทของหน่วยงาน
ภายนอกในการเข้าไปช่วยเหลือสนับสนุนเกษตรกรในพื้นที่
1) เงื่อนไขที่กําหนดจากตลาดหรือผู้ที่รับซื้อปลายทางธุรกิจเห็นช่องทางทางการตลาดของสินค้า
คุณภาพสูง เช่น ผลผลิตอินทรีย์หรือสินค้าปลอดภัยจากสารเคมี จึงทําหน้าที่เชื่อมโยงผลผลิตของ
เกษตรกรสู่ตลาดและใช้ระบบมาตรฐานรับรอง (certification) เป็นเครื่องมือในการสร้างและ
รักษาตลาด โดยมาตรฐานรับรองที่ใช้กันมีทั้งที่เป็นมาตรฐานการรับรองของรัฐและเอกชน เช่น 1)
มาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีและเหมาะสม (GAP) ซึ่งเน้นให้สินค้าปลอดภัยจากสารเคมี
ตกค้าง 2) มาตรฐานชุมชนรับรอง Participatory Guarantee System (PGS) ซึ่งเป็นมาตรฐาน
การผลิตสินค้าอินทรีย์ที่เน้นให้สมาชิกในชุมชนซึ่งเป็นผู้ผลิตเป็นผู้รับรอง อาศัยการมีส่วนร่วม
อย่างเข้มข้นของเกษตรกรเองไม่ต้องพึ่งพิงหน่วยงานอิสระภายนอกเป็นผู้ตรวจสอบรับรอง (third
party) ซึ่งช่วยลดต้นทุนการตรวจรับรองและเหมาะกับเกษตรกรรายย่อยในท้องถิ่น ระบบนี้กําลัง
เป็นที่นิยมในพื้นที่ที่กําลังเปลี่ยนผ่านสู่การผลผลิตสินค้าอินทรีย์ 3) มาตรฐานสินค้าอินทรีย์ของ
สํานักงานมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ซึ่งใช้มาตรฐาน International Federation of Organic
Agriculture Movements (IFOAM)ซึ่งมีข้อกําหนดที่เข้มงวดกว่า PGS และต้นทุนในการได้รับ
การรับรองสูงกว่า เนื่องจากใช้หน่วยงานอิสระภายนอกเป็นผู้ตรวจสอบ และเหมาะกับบริษัท
สินค้าเกษตรขนาดใหญ่มากกว่าเกษตรกรรายย่อย มาตรฐานเหล่านี้มีผลในการกําหนดพฤติกรรม
การปลูกของเกษตรกร เนื่องจากราคารับซื้อสินค้าเหล่านี้จะสูงกว่าราคารับซื้อสินค้าทั่วไป
เกษตรกรจะได้รับค่าตอบแทนจากการผลิตได้ตามเงื่อนไข เช่น organic premium นั่นหมายถึง
ว่า ระดับรายได้ของเกษตรกรถูกผูกไว้กับความสามารถในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม ความ
แตกต่างของราคาเป็นแรงจูงใจให้เกษตรกรเปลี่ยนพฤติกรรม หันมาลดการใช้สารเคมีและพึ่งพา
ปุ๋ยอินทรีย์ในการรักษาดิน น้ํา มากขึ้น ตัวอย่างจากในพื้นที่ เช่น ระดับราคาที่ต่างกันของมะม่วง
ที่ผ่านการรับรองมาตรฐานของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกมะม่วงป่ากลางและมะม่วงที่ไม่ผ่านเกณฑ์
8-12
