Page 220 -
P. 220
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ต่างกันมากถึงเกือบ 3 เท่า สัญญาณราคานี้ชัดพอที่จะทําให้เกษตรกรเห็นค่าของการผลิตอาหารที่
ปลอดภัยและในขณะเดียวกันรักษาสิ่งแวดล้อมดิน น้ํา ได้ การผลิตสินค้าเพื่อให้ได้ตามเงื่อนไขที่
กําหนดจากตลาดถือเป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทั้งเจ้าของธุรกิจและเกษตรกร เนื่องจาก
เกษตรกรจําเป็นต้องได้รับการถ่ายทอดข้อมูลความต้องการตลาด การเพาะปลูกและระบบการ
ตรวจสอบ กลไกสําคัญที่จะทําให้เกษตรกรสามารถดําเนินการตามมาตรฐานรับรองได้ คือ การ
รวมกลุ่ม ซึ่งสําคัญทั้งในด้านการตรวจสอบดูแลคุณภาพซึ่งกันและกัน การลดต้นทุน และการ
แลกเปลี่ยน สร้างองค์ความรู้ นอกจากนี้ ความสามารถของชุมชนในการดูแลและตรวจสอบ
รับรองกันเองมีความสําคัญมาก และเป็นปัจจัยที่ทําให้เกษตรกรสามารถดึงส่วนแบ่งของมูลค่าเพิ่ม
ของสินค้าคุณภาพสูงมาอยู่ที่เกษตรกรเองได้ และเพิ่มอํานาจต่อรองของเกษตรกรเอง
อย่างไรก็ดี ในบางกรณี มาตรฐานรับรองอาจระบุเงื่อนไขเกี่ยวกับสิทธิ์การถือครองพื้นที่
ทําให้เกษตรกรในพื้นท ี่สูงที่ต้องการพัฒนาคุณภาพสินค้าเพื่อเข้าสู่ระบบการรับรองมาตรฐานไม่
สามารถทําได้ การสร้างทางออกให้เกิดการยอมรับร่วมกันเกี่ยวกับสิทธิ์การใช้ประโยชน์ของพื้นที่
หรือการเลือกหามาตรฐานการรับรองหรือเครื่องมือการตลาดที่เหมาะสมกับข้อจํากัดเรื่องสิทธิ์ถือ
ครองจึงถือเป็นเรื่องสําคัญหากต้องการผลักดันการผลิตคุณภาพสูง
2) เงื่อนไขสิ่งแวดล้อมที่เกษตรกรเป็นผู้รับผิดชอบ เป็นเงื่อนไขที่ระบุชัดเจนว่า หากเกษตรกร
ต้องการจะเป็นส่วนหนึ่งของธุรกิจหรือเป็นผู้ผลิตให้กับธุรกิจนี้ เกษตรกรจําเป็นต้องปฏิบัติตาม
เงื่อนไขบางประการเพิ่มเติม ซึ่งอาจจะไม่ได้ส่งผลโดยตรงต่อคุณภาพสินค้าแต่จะส่งผลตรงต่อ
คุณภาพของสิ่งแวดล้อม เช่น ในพื้นที่โครงการขยายผลโครงการหลวงต่างๆ ที่กําหนดชัดเจนว่า
หากเกษตรกรที่เข้าร่วมกับโครงการจําเป็นที่ต้องปลูกพืชโดยยึดหลักการเพาะปลูกที่ดี (GAP) ใช้
สารเคมีที่ไม่มีฤทธิ์ตกค้าง หรือในธุรกิจกาแฟของบริษัทมีวนาที่ดําเนินการโดยบริษัทกรีนเน็ท เอส
อี (Green Net Social Enterprise) ได้มีกําหนดชัดเจนว่าเกษตรกรที่จะเข้าร่วมในธุรกิจต้องห้าม
บุกรุกพื้นที่ป่าเพิ่มเติมเพื่อทําเกษตร และต้องอนุรักษ์ป่ารอบแปลงเกษตรอย่างจริงจัง หรือต้องมี
ต้นไม้พื้นบ้านไม่น้อยกว่า 10 ชนิด ในแปลงกาแฟทุกแปลง และถ้ายังมีไม่ถึงจํานวนที่กําหนด ต้อง
เริ่มปลูกภายใน 6 เดือน หลังเข้าร่วมโครงการ หรือถ้าแปลงกาแฟอยู่บนที่ชันและมีปัญหาการชะ
139
ล้างหน้าดิน เกษตรกรต้องจัดทํามาตรการป้องกันการชะล้างหน้าดิน เงื่อนไขการเป็นสมาชิก
ของธุรกิจในลักษณะนี้ส่งผลโดยตรงต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมซึ่งเป็นประเด็นสําคัญของพื้นที่สูง
อย่างไรก็ดี เงื่อนไขที่เข้มงวดจะดึงดูดใจให้เกษตรกรทําตามก็ต่อเมื่อเกษตรกรเห็นว่าการเข้าเป็น
สมาชิกของกลุ่มจะให้ประโยชน์จากผลตอบแทนที่สูงขึ้นได้
3) เงื่อนไขสิ่งแวดล้อมที่ธุรกิจรับผิดชอบ เป็นเงื่อนไขที่กําหนดความรับผิดชอบของเจ้าของธุรกิจที่
สามารถช่วยกําหนดทิศทางการรักษาสิ่งแวดล้อมของชุมชน อาทิ การจัดสรรงบประมาณหรือ
ทรัพยากรลงไปที่การพัฒนาบํารุงดินหรือสิ่งแวดล้อมโดยตรง อย่างในกรณีของเจ้าของธุรกิจกาแฟ
139
ดูรายละเอียดการดําเนินกิจการกาแฟมีวนาของบริษัทกรีนเน็ท เอสอี ได้ในภาคผนวก 7
8-13
