Page 117 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

89

กําไรกลับไมเพิ่มขึ้นเลย ซึ่งเปนแบบแผนการใชจายในวิถีการผลิตของเกษตรกรที่มีรายไดมาจาก
การขายผลผลิตและการกูยืมมาลงทุนสงผลตอแนวโนมการเสียสมดุลในบางครัวเรือนนําไปสูการ

ปรับตัวในที่สุด
วิถีการดํารงชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป ที่พบเห็นคือ เกษตรกรมีการสอดสองหาโอกาสทํางาน

เพื่อใหมีรายไดเพิ่มมากขึ้น แมจะมีขอจํากัดในเรื่องทุนและความรูทางวิชาการ การรับจางทั่วไป
เกษตรกรคุนเคยกับระบบสินเชื่อในการซื้อสิ่งอํานวยความสะดวกมากขึ้นเมื่อเทียบกับในอดีตที่

ผานมา แตสิ่งที่เกษตรกรประสบคือรายไดเพิ่มขึ้น แตรายจายก็เพิ่มมากขึ้นเชนกันและเปนไปใน
ลักษณะรายจายมากกวารายได ถึงแมจะมีแหลงรายไดที่สามารถทําเงินให แตหากรายจายมี

มากกวารายไดก็ทําใหเสียสมดุลในแบบแผนการใชจายในบางครัวเรือนนําไปสูการปรับตัวในที่สุด
วิถีการผลิตและวิถีการดํารงชีวิต เปนแบบแผนที่เกี่ยวของซึ่งกันและกัน หากพิจารณาวิถี

การผลิตที่นําไปสูแบบแผนการใชจาย รายจายที่จายไปของเกษตรกรมีหมวดรายจายที่สําคัญ 2
ประเภทคือรายจายที่ใชในภาคการผลิตที่เปนอาชีพหลัก (การปลูกขาว) ยังคงเปนรายจายประเภท

ปุยและสารเคมีกําจัดศัตรูพืชมากที่สุดอันดับหนึ่ง รายจายนี้เกษตรกรสามารถตัดลดไดแตไมตัดลด
เพราะมีพฤติกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับความเชื่อวาปุยเคมีใหผลผลิตดีกวาปุยตามธรรมชาติหรือปุย

อินทรียที่สามารถผลิตเองได สวนรายจายที่อยูนอกภาคการเกษตรยังคงเปนคาอาหารและ
เครื่องดื่มสวนนี้เกษตรกรก็สามารถตัดลดไดเชนกันเชน การปลูกพืชผักสวนครัวไวบริโภคใน

ครัวเรือน การหาอาหารจากแหลงอาหารตามธรรมชาติ รายจายในหมวดสําคัญของเกษตรกรผู
ปลูกขาวก็สอดคลองกับงานวิจัยอื่นๆ เพราะรายจายคาอาหารเปนสิ่งจําเปนในปจจัย 4 ของมนุษย

แตรายจายอื่นที่สามารถตัดลดไดคือรายจายที่จายไปนอกเหนือจากปจจัยสี่ อนไดแกเครื่องอํานวย
ความสะดวกตางๆ ที่ระบบตลาดพัฒนามาใหเกษตรกรไดเลือกบริโภคในรูปแบบอื่นมากมายดังนั้น

หากจะใหเกิดแบบแผนการใชจายที่ดี คาใชจายที่จายไปที่นอกเหนือจากปจจัย 4 ตองตัดลดให
เปนไปตามอัตภาพและฐานะทางเศรษฐกิจของเกษตรกรเอง

จะเห็นวาแบบแผนรายไดและการใชจายของครัวเรือนเกษตรกรกับการสรางสมดุลใน
การดํารงชีพของเกษตรกรผูปลูกขาวในจังหวัดอุบลราชธานี มีความเชื่อมโยงกันระหวาง

พฤติกรรมการใชจายเงินของครัวเรือน กับการปรับตัว เปนลําดับ เมื่อเกษตรกรเผชิญกับภาวะทาง
เศรษฐกิจและสังคมที่มาพรอมกับกระแสโลกาภิวัตน หรือกลาวอีกนัยหนึ่งก็คือการพัฒนาที่ไมหยุด

นิ่งเกษตรกรประสบกับรายไดไมเพียงพอกับรายจาย จึงเกิดการปรับพฤติกรรมเปนไปในแนวทาง
เพื่อแกปญหาระยะสั้นคือการกูยืมเงินเพื่อเสริมสภาพคลองทั้งในระบบการผลิตและการดํารงชีพ

ขาดการวางแผนการใชจายจนกระทั่งเกือบเสียสมดุลเกษตรกรจึงปรับตัวในรูปแบบที่เขมขนขึ้น
โดยเฉพาะการปรับพฤติกรรมในการดํารงชีพเนนการลดรายจายและหารายไดเพิ่มตามแนวทาง

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ภาระหนี้สินลดลงสงผลตอแบบแผนการใชจายที่ดี ดังนั้นการปรับ
พฤติกรรมนํามาซึ่งแบบแผนที่ดี

กลาวไดวาสมดุลในการดํารงชีพ มาจากการมีแบบแผนรายไดและการใชจายที่ดีทั้งใน
ระบบการผลิตและการดํารงชีพ และการมีแบบแผนรายไดและการใชจายที่ดีก็มาจากการมี