Page 117 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

113

10.7 การทําแผนที่ยีนโดยอาศัยการขาดหายไปของชิ้นสวนโครโมโซม

การทําแผนที่ยีนโดยวิธีผสมทดสอบ 3 จุด (บทที่ 4) ไมไดแสดงใหเห็นถึงระยะทางที่
แทจริงของยีน เนื่องจากการแลกเปลี่ยนชิ้นสวนระหวางโครมาติดของโครโมโซมไมไดเกิดขึ้นที่

ความถี่เดียวกันหมดเมื่อการทดลองแตกตางกัน การหาระยะทางที่แทจริงสามารถกระทําไดโดยอาศัย

การขาดหายไปของชิ้นสวนโครโมโซม วิธีการทําแผนที่ยีนแบบนี้ เรียกวา ดีลีชัน แมปปง (deletion

mapping) หรือไซโตเจนเนติค แมปปง (cytogenetic mapping) แผนที่ยีนแบบนี้จะบอกใหทราบถึง
ตําแหนงที่แนนอนของยีนใดยีนหนึ่งบนโครโมโซม ตําแหนงของยีนดังกลาวอาจอยูบนแขนใดแขน

หนึ่งของโครโมโซม หรืออยูบนสวนใดสวนหนึ่งของแขนนั้น แผนที่ยีนแบบนี้ทําไดโดยการชักนําให

เกิดการขาดหายไปของชิ้นสวนโครโมโซมในสายพันธุที่มีลักษณะเดน แลวผสมกับสายพันธุปกติซึ่งมี
ลักษณะดอย ถายีนที่ควบคุมลักษณะนั้น ๆ มีตําแหนงอยูตรงกับตําแหนงที่เกิดการขาดหายไปของ

ชิ้นสวนโครโมโซม จะพบวาลูกที่ไดบางสวนมีลักษณะดอย เนื่องจากบนอีกโครโมโซมไมมียีนเดน

อยูแลว ทําใหลักษณะดอยแสดงออกมาได เรียกวา ซูโดโดมิแนนซ (psuedodominace)

A a

พอ – แม ///
a

A
ลูก ///

a a

ลักษณะเดน ลักษณะดอย

ลักษณะดอยที่แสดงออกมาในรุนลูกเนื่องจากซูโดโดมิแนนซรวมกับการขาดหายไปของ

ชิ้นสวนโครโมโซมซึ่งสังเกตไดจากกลองจุลทรรศน จะทําใหเราทราบวายีนดอยดังกลาวมีตําแหนงอยู
ตรงสวนใดของโครโมโซม

การทําแผนที่ยีนโดยอาศัยการขาดหายไปของชิ้นสวนยีนบนโครโมโซม ใชไดผลดีที่สุด
ในการหาตําแหนงของยีนบนโครโมโซมเซลลตอมน้ําลายแมลงหวี่ โดยการหาความสัมพันธระหวาง

ยีนกับแถบคาดขวางที่ขาดหายไป เนื่องจากโครโมโซมเซลลตอมน้ําลายมีขนาดใหญ การขาดหายไป

ของชิ้นสวนโครโมโซมแมขนาดเล็กก็สามารถตรวจสอบไดดวยความแนนอน