Page 112 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

108

แมลงหวี่เปนสิ่งมีชีวิตที่นิยมใชในการทดลองเพื่อศึกษาถึงผลของรังสีเอกซที่มีตอความ

ผิดปกติของโครโมโซม โดยใชโครโมโซมเซลลตอมน้ําลายที่มีขนาดใหญ ทําใหงายตอการตรวจหา

ความผิดปกติที่เกิดขึ้นแมจะเปนบริเวณเล็ก ๆ Muller (1972) เปนคนแรกที่รายงานวารังสีเอกซชักนํา
ใหเกิดการแลกเปลี่ยนชิ้นสวนระหวางโครโมโซมตางคูกัน และชักนําใหเกิดความผิดปกติอื่น ๆ ใน
แมลงหวี่ ตอมาไดมีผูศึกษาถึงผลของรังสีและสารเคมีที่ชักนําใหเกิดความผิดปกติของโครโมโซมใน

พืชและสัตวอื่น ๆ สวนในพืชที่นิยมใชศึกษากันมากคือ ถั่วปากอา (Vicia faba) และ Tradescantia
เนื่องจากพืชทั้งสองมีโครโมโซมขนาดใหญและมีจํานวนนอย

10.4 การขาดหายไปของชิ้นสวนตรงปลายโครโมโซม

การขาดหายไปของชิ้นสวนโครโมโซมตรงกับคําศัพทในภาษาอังกฤษวา เดฟเชียนซี

(deficiency) และดีลีชัน (deletion) แตความจริงแลวคําศัพททั้งสองมีความหมายแตกตางกัน กลาวคือ
เดฟเชียนซี หมายถึง การขาดหายไปของชิ้นสวนตรงปลายโครโมโซม (terminal deficiency) เนื่องจาก
มีรอยแตกหักเกิดขึ้นหนึ่งแหงตรงสวนปลายโครโมโซม (รูปที่ 10.2 A) ในทางตรงกันขามดีลีชัน คือ

การขาดหายไปของชิ้นสวนในบริเวณตอนกลางโครโมโซม (interstitial deletion) ซึ่งเกิดจากการมีรอย

แตกหักสองแหงบนโครโมโซม (รูปที่ 10.2 B) อยางไรก็ตามโดยทั่วไปนิยมใชคําวา ดีลีชันแทนการ
เปลี่ยนแปลงทางโครงสรางของโครโมโซมทั้งสองแบบ การเปลี่ยนแปลงทั้งสองแบบทําใหได

ชิ้นสวนโครโมโซมทั้งที่มีและไมมีเซนโตรเมียร ชิ้นสวนโครโมโซมที่มีเซนโตรเมียรจะคงตัวอยูได
ในการแบงเซลล แตพวกที่ไมมีเซนโตรเมียรจะสูญหายไปในระหวางการแบงเซลล ความผิดปกติของ

โครโมโซมที่ทําใหเกิดการสูญเสียชิ้นสวนโครโมโซมขนาดใหญ จะมีผลทําใหเซลลตายหรือในที่สุด
จะยับยั้งการสืบพันธุแบบมีเพศ

รูปที่ 10.2 การขาดหายไปของชิ้นสวนโครโมโซม (A) การขาดหายไปของชิ้นสวนตรงปลายโครโมโซม
(deficiency) เกิดจากการมีรอยแตกหักหนึ่งแหง (B) การขาดหายไปของชิ้นสวนบริเวณ

ตอนกลางโครโมโซม (deletion) เกิดจากการมีรอยแตกหักสองแหง