Page 19 -
P. 19
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พลาสติดทุกชนิดต่างพัฒนามาจาก proplastid ซึ่งอยู่ในไมโตคอนเดรีย ดังนั้นจึงมี
ความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน และสามารถเปลี่ยนแปลงจากชนิดหนึ่งไปเป็นอีกชนิดหนึ่งได้ ทั้งนี้ขึ้นกับ
กระบวนการเมแทบอลิซึมของพืชในขณะนั้น
6) ไมโครทูบูลล์ (microtubules) เป็นเส้นใยยาวที่ไม่แตกแขนง มีลักษณะเป็นท่อขนาดเล็ก
เส้นผ่าศูนย์กลางระหว่าง 15-25 nm โครงสร้างเป็นโปรตีนพวก actin และ myosin พบในไซโตพลาสซึม
บริเวณใกล้ๆ กับพลาสมาเมมเบรน ท าหน้าที่เกี่ยวข้องกับการสะสมเซลลูโลสบนผนังเซลล์ เกิด
โครงสร้างให้ไซโตพลาสซึมคงรูปร่าง (cytoskeleton) นอกจากนี้ยังควบคุมการจัดต าแหน่งของ spindle
fiber และ cell plate ขณะที่เซลล์ก าลังแบ่งตัว เพื่อก าหนดระนาบของการแบ่งเซลล์
7) แวคิวโอล (vacuoles) เป็นออร์กาเนลอยู่ในไซโตพลาสซึม เซลล์พืชที่เจริญเต็มที่แล้ว จะ
มีแวคิวโอลขนาดใหญ่ประมาณ 90% ของเซลล์ โดยมีเยื่อหุ้มเรียกว่า tonoplast ซึ่งมีคุณสมบัติยอมให้
น้ าซึมผ่านได้ ภายในแวคิวโอลประกอบด้วยน้ าและสารละลายพวกน้ าตาล กรดอะมิโน โปรตีน เกลือแร่
และอื่นๆ ท าหน้าที่เก็บอาหารและของเสียบางชนิด และช่วยรักษาสมดุลของน้ าภายในเซลล์
Inclusion หรือ Ergastic substance
เป็นสารประกอบที่อยู่ภายในเซลล์ในไซโตพลาสซึมเป็นผลมาจากกระบวนการเมแทบอลิซึมที่
เกิดขึ้นภายในเซลล์ มีทั้งที่เป็นของแข็งและของเหลว ที่พบมากที่สุด ได้แก่
1) เม็ดแป้ง (starch grain) มีลักษณะเป็นของแข็งได้จากการสังเคราะห์แสง ส่วนใหญ่ถูก
สร้างในคลอโรพลาส แล้วไปสะสมอยู่ในส่วนต่างๆ เม็ดแป้งที่สะสมไว้มีลักษณะเป็นชั้นๆ มีศูนย์กลาง
การเจริญเรียกว่า hilum ต่อมาจะเป็นชั้นของเม็ดแป้งที่เรียกว่า lamella ซึ่งเป็นคาร์โบไฮเดรทพวก
อะไมโลส (amylose) และอะไมโลเพคติน (amylopectin) เม็ดแป้งจะพบในเซลล์พวกพาเรนไคมาที่ท า
หน้าที่สะสมอาหาร เช่น หัวเผือก มันฝรั่ง และกล้วย (ภาพที่ 1.11) บางครั้งเกาะกันเป็นกลุ่มเรียกว่า
compound grain เช่น ในเซลล์ของเมล็ดข้าว
แป้งเป็นสารที่ไม่ละลายน้ า แต่พืชสามารถเปลี่ยนแป้งเป็นน้ าตาลซึ่งละลายอยู่ใน cell sap ได้
จึงท าให้มีการเคลื่อนที่ของแป้งจากเซลล์หนึ่งไปอีกเซลล์หนึ่งได้ น้ าตาลที่เคลื่อนย้ายอาจเก็บสะสมในรูป
ของน้ าตาลเลยก็ได้ เช่น อ้อย หรือแปรสภาพเป็นแป้งและเก็บสะสมไว้
รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ
