Page 22 -
P. 22
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
16
โครสร้างพืช
3.1 เยื่อหุ้มนิวเคลียส (nuclear membrane) เป็นเยื่อที่แบ่งนิวเคลียสออกจากไซโตพลาสซึม
ประกอบด้วยสารพวกฟอสฟอลิปิด มีคุณสมบัติยอมให้สารบางอย่างผ่านได้ บริเวณเยื่อหุ้มนิวเคลียสนี้
จะมีรู (pore) ซึ่งเป็นทางติดต่อของสารในนิวเคลียสและไซโตพลาสซึม
3.2 นิวคลีโอลัส (nucleolus) เป็นโครงสร้างที่ไม่มีเยื่อหุ้ม มีรูปร่างและขนาดไม่แน่นอน เห็นได้
ชัดเจนเมื่อเซลล์ยังไม่มีการแบ่งตัว ประกอบด้วยสารจ าพวกโปรตีน DNA และ RNA ขณะที่เซลล์มี
กิจกรรมทางชีวเคมีจะเห็นนิวคลีโอลัสมีขนาดใหญ่ เป็นแหล่งสังเคราะห์ไรโบโซม และการสะสมของ
RNA
3.3 โครโมโซม (chromosome) เป็นโครงสร้างที่เกิดขึ้นมาจากสารพวกนิวคลีโอโปรตีน
ประกอบด้วย DNA ซึ่งเป็นสารพันธุกรรม และโปรตีน บนดีเอ็นเอจะมีหน่วยควบคุมลักษณะทาง
พันธุกรรมเรียกว่า ยีน (gene) ขณะที่เซลล์ยังไม่มีการแบ่งตัว โครโมโซมมีลักษณะเป็นเส้นเล็กๆ เรียกว่า
โครมาติน (chromatin) เมื่อเริ่มมีการแบ่งเซลล์โครโมโซมจะหดสั้นลง เมื่อย้อมสีสามารถมองเห็นได้
ด้วยกล้องจุลทรรศน์ โครโมโซมของพืชแต่ละชนิดมักจะคงที่เสมอ ยกเว้นเมื่อเกิดการกลายพันธุ์ขึ้น
3.4 ของเหลวภายในนิวเคลียส (nucleoplasm) เป็นของเหลวที่อยู่ภายในเยื่อหุ้มนิวเคลียส
ซึ่ง ประกอบด้วยสารต่างๆ เช่น โปรตีน ลิปิด และเอ็นไซม์ แต่มักไม่พบสารพวกคาร์โบไฮเดรท
การแบ่งเซลล์ (Cell division)
การแบ่งเซลล์เป็นกระบวนการที่ส าคัญของการเจริญเติบโต พัฒนาการ และการสืบพันธุ์ของพืช
เซลล์ของสิ่งมีชีวิตชั้นสูงมีการแบ่งเซลล์ได้ 2 แบบ คือ
1. ไมโตซิส (mitosis) เป็นการแบ่งเซลล์ที่เกิดขึ้นกับเซลล์ร่างกาย ผลของการแบ่งตัวจะได้
เซลล์ลูกที่มีจ านวนโครโมโซมเท่ากับเซลล์แม่ที่เป็นดิพลอยด์ (diploid, 2n)
2. ไมโอซิส (meiosis) เป็นการแบ่งเซลล์ที่เกิดขึ้นกับเซลล์ที่มีการเปลี่ยนแปลงพัฒนา แปร
สภาพ และถูกก าหนดหน้าที่ให้สร้างเป็นเซลล์สืบพันธุ์ ผลของการแบ่งตัวจะได้เซลล์ลูกที่มีจ านวน
โครโมโซมลดลงเป็นครึ่งหนึ่งของเซลล์แม่ เกิดเป็นเซลล์เฮพลอยด์ (haploid, n)
การเพิ่มจ านวนเซลล์ (cell proliferation หรือ cell multiplication) ในพืชพวกยูคารีโอติคเป็น
กระบวนการที่ซับซ้อนเกี่ยวข้องกับชีวเคมีและพันธุศาสตร์ของเซลล์ ลักษณะที่ส าคัญคือเกิด วัฎจักร
เซลล์ (cell cycle) คือ มีการจ าลองโครโมโซมเดิมตลอดเวลา กระบวนการนี้จ าเป็นต้องมีการสังเคราะห์
ดีเอ็นเอ มีการแยกโครโมโซมลูกออกเป็นนิวเคลียสที่แตกต่างกันโดยการแบ่งเซลล์แบบไมโตซิส และมี
รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ
