Page 149 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

143
เมล็ดและต้นกล้า

ภาพที่ 8.3 ส่วนประกอบที่ส าคัญของเมล็ดละหุ่ง

2. เอ็มบริโอ (embryo) เป็นส่วนของเมล็ดที่เจริญและพัฒนามาจากไซโกต (zygote) ที่เกิด

จากการผสมระหว่าง sperm cell และ egg และเกิดกระบวนการก าเนิดเอ็มบริโอซึ่งประกอบด้วย (ภาพที่
8.4)

2.1 แกนต้นอ่อน (embryonic axis) โดยแกนที่อยู่เหนือใบเลี้ยงเรียกว่า epicotyl ปลายสุด
ของ epicotyl นี้จะเป็นส่วนของ ยอดอ่อน (plumule) ซึ่งเป็นตา (embryonic bud) ที่เป็นเนื้อเยื่อเจริญ

ซึ่งจะก่อให้เกิดการเจริญเติบโตของส่วนต้นและใบ ส่วนแกนต้นอ่อนที่อยู่ใต้ใบเลี้ยงลงมา เรียกว่า
hypocotyl แกนต้นอ่อนทั้ง epicotyl และ hypocotyl เป็นส่วนของล าต้นอ่อนที่เรียกรวมกันว่า caulicle

ถัดจากส่วนของ hypocotyl ลงมาเป็นส่วนของ รากอ่อน (radicle) ซึ่งเป็นบริเวณที่ให้ก าเนิดและการ
เจริญของราก

2.2 ใบเลี้ยง (cotyledon) ในพืชใบเลี้ยงคู่มีใบเลี้ยง 2 ใบ ท าหน้าที่เก็บสะสมอาหารให้เมล็ด
และต้นอ่อน (seedling) ส่วนพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจะมีใบเลี้ยงเพียงใบเดียว เรียกว่า scutellum มีหน้าที่ย่อย

และดูดซึมอาหารจากเอนโดสเปิร์มที่อยู่รอบส าหรับเลี้ยงเอ็มบริโอ ใบเลี้ยงของพืชใบเลี้ยงคู่มักเป็นที่เก็บ

สะสมอาหาร จึงมักมีขนาดใหญ่และอวบ เช่น ใบพืชตระกูลถั่ว แต่บางชนิดไม่ท าหน้าที่สะสมอาหาร ใบ
เลี้ยงนั้นจะมีลักษณะบางและแบน เช่น ในเมล็ดละหุ่ง

ใบเลี้ยงนอกจากท าหน้าที่สะสมอาหารแล้ว ยังช่วยในการป้องกันอันตรายโดยการแผ่คลุมให้กับ

ยอดอ่อนขณะก าลังงอก และเมื่องอกโผล่พ้นผิวดินขึ้นมาแล้วยังสามารถช่วยในการสังเคราะห์แสงให้กับ
พืชได้อีกระยะหนึ่งด้วย

ในพืชตระกูลหญ้าและธัญพืช (ภาพที่ 8.4) เอ็มบริโอจะแตกต่างจากพืชอื่น โดยเอ็มบริโอจะอยู่
ด้านข้างของ scutellum ซึ่งเป็นใบเลี้ยงเพียง 1 ใบ เอ็มบริโอประกอบด้วย radicle ซึ่งบริเวณปลายสุด

ของ radicle นี้จะมี root cap (หมวกราก) และมีเนื้อเยื่อที่เรียกว่า coleorhiza ปกคลุมที่ปลายราก และ

รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ