Page 150 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

144
โครสร้างพืช

ส่วนปลายยอด (shoot apex) จะมีเนื้อเยื่อที่เรียกว่า coleoptile หุ้มป้องกันอันตรายให้กับยอดและใบอ่อน

scutellum จะท าหน้าที่ห่อหุ้มและป้องกันอันตรายให้กับเอ็มบริโอโดยเฉพาะส่วนของ epicotyl และ
ขณะที่เมล็ดก าลังงอกจะท าหน้าที่ขับสารพวกจิบเบอเรลลิน (gibberellin, GA) ไปยังชั้นที่เรียกว่า

aleurone layer ซึ่งเป็นชั้นที่อยู่นอกสุดของเอนโดสเปิร์ม และเป็นชั้นที่เซลล์ยังคงมีชีวิตอยู่ เพื่อกระตุ้น
ให้ aleurone layer ผลิตเอนไซม์ amylase ออกมาย่อยแป้งที่สะสมอยู่ในเอนโดสเปิร์มเพื่อใช้เป็นอาหาร

ขณะเมล็ดก าลังงอก

endosperm

scutellum
coleoptile
shoot apex embryo

radicle
coleorhiza

ภาพที่ 8.4 ส่วนประกอบที่ส าคัญของเมล็ดข้าวโพด

2.3 เอนโดสเปิร์ม (endosperm) เป็นส่วนของเมล็ดที่เจริญมาจาก primary endosperm

cell โดยหลังจากการปฎิสนธิระหว่าง polar nuclei 2 เซลล์ และ sperm cell แล้วมีการเปลี่ยนแปลง
พัฒนาไปเป็นเอนโดสเปิร์ม ซึ่งจะมีจ านวนโครโมโซมเท่ากับ 3n โดยมีการพัฒนาไปพร้อมๆ กับการ

พัฒนาของเอ็มบริโอ เอนโดสเปิร์มมีหน้าที่สะสมอาหารจ าพวกคาร์โบไฮเดรท โปรตีน ไขมัน และอื่นๆ

เช่น ในธัญพืช พืชบางชนิดเช่น พืชตระกูลถั่ว และทานตะวัน เมื่อเมล็ดพัฒนาเต็มที่แล้ว ส่วนของเอนโด
สเปิร์มจะสลายไปเนื่องจากขณะมีการพัฒนาของเอ็มบริโอนั้น อาหารจะถูกเคลื่อนย้ายไปสะสมที่ใบ

เลี้ยงแทน เมล็ดพืชที่ไม่มีเอนโดสเปิร์มเรียกว่า exalbuminous seed เช่น ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ถั่วลิสง และ
ทานตะวัน ส่วนเมล็ดที่มีเอนโดสเปิร์มชัดเจนเรียกว่า albuminous seed เช่น ธัญพืช ละหุ่ง ละมุด และ

มะพร้าว เมล็ดพืชใบเลี้ยงคู่บางชนิด เช่น ละหุ่ง แม้ว่าจะมีใบเลี้ยงอยู่ แต่อาหารจะถูกสะสมไว้ในเอนโด

สเปิร์มที่ยังคงมีอยู่ไม่ได้สลายไปเช่นพืชใบเลี้ยงคู่ทั่วๆ ไป เอนโดสเปิร์มของพืชบางชนิดมีลักษณะเป็น
ของเหลว เช่น น้ ามะพร้าว น้ าลูกตาล เรียกว่า liquid endosperm หรือบางชนิดเป็นของแข็ง เช่น เนื้อ

มะพร้าว เรียกว่า solid endosperm หรือ freshy endosperm

รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ