Page 141 -
P. 141
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
135
เมล็ดและต้นกล้า
(ภาพโดย มาลี ณ นคร)
ภาพที่ 7.6 ผลรวม (multiple fruit ) เจริญมาจากกลุ่มของรังไข่ของช่อดอก
สับปะรดเป็นผลรวมที่มีไส้แกนกลางเจริญมาจากแกนกลางของช่อดอกแบบ spike เนื้อที่บริโภค
ได้ส่วนนอกของผลเกิดมาจากรังไข่ที่มีบริเวณโคนเชื่อมติดกันแน่น ส่วนในเป็นเนื้อของแกนช่อดอก ผลที่
ยังอ่อนจะมีส่วนประกอบของดอกอยู่บริเวณที่เรียกว่าตา เมื่อแก่จะหลุดร่วงไปเหลือเพียงริ้วประดับ เป็น
แผ่นคลุมตาอยู่
สาเก ขนุน และยอ มีหนามซึ่งก็คือ ส่วนของเกสรตัวเมียที่มีลักษณะเป็นแผ่นติดกันเป็นผิวหุ้มผล
ซังและเนื้อ คือส่วนของ perianth (ทั้ง calyx และ corolla รวมกัน) ผลของพืชทั้ง 3 ชนิดนี้เรียกว่า ผลรวม
ชนิด sorosis
หม่อน มีช่อดอก 2 ชนิด คือ ช่อดอกที่ประกอบด้วยดอกเพศเมียอย่างเดียวที่จะเจริญเติบโตเป็นผล
ดอกเพศเมียแต่ละดอกประกอบด้วยกลีบเลี้ยง ล้อมรอบเกสรเพศเมียที่มีอยู่ 1 อัน ภายในมี 1 ออวุล เมื่อ
ช่อดอกเจริญเป็นผล รังไข่แต่ละดอกย่อยจะเป็นผลย่อยที่มีเมล็ด 1 เมล็ดภายใน และมีกลีบเลี้ยงเจริญ
เป็นเนื้อนุ่มล้อมรอบ เมื่อผลหม่อนเจริญเต็มที่จะเชื่อมเบียดกันแน่นเป็นผลรวม
มะเดื่อ เป็นผลรวมชนิดพิเศษเรียกว่า syconium มีเนื้อเกิดจากฐานรองดอกที่โค้งเข้าหากัน
เป็นรูป กลม ภายในเป็นโพรงเล็กตรงกลางและมีรูเปิดออกด้านปลายสุดของผล ผนังด้านในรอบโพรงมี
ผลย่อยเกิดขึ้นจากดอกย่อยที่แยกเพศฝังตัวอยู่มากมาย ดอกตัวเมียและดอกตัวผู้อาจอยู่ในช่อดอก
เดียวกัน หรือแยกช่อดอก โดยดอกตัวเมียแต่ละดอกมีเพียง 1 รังไข่ ขณะผลอ่อนจะมีโพรงขนาดใหญ่ ท า
ให้แมลงหวี่เข้าไปวางไข่ ดังนั้นเมื่อผ่าผลมะเดื่อมักพบว่ามีหนอนอยู่ภายใน
รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ
