Page 137 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ผล
7 (Fruit)

ผล (fruit) คือส่วนของรังไข่ (ovary) ที่เปลี่ยนแปลงพัฒนาและเติบโตหลังจากได้รับการถ่าย

ละอองเรณู (pollination) และ ปฎิสนธิ (fertilization) ขณะที่ส่วนของออวุลพัฒนาไปเป็นเมล็ด ในพืช
หลายชนิดผลอาจมีส่วนประกอบอื่นของดอกเจริญรวมกันขึ้นมาเป็นส่วนของผลด้วย เช่น ฐานรองดอกซึ่ง

ห่อหุ้มรังไข่ของดอกชนิด inferior ovary ติดมาเป็นส่วนของผลด้วย เช่น ผลของชมพู่ มะเดื่อ แอปเปิ้ล
และทับทิม เป็นต้น ใบประดับ เช่น ผลสับปะรด ส่วนของกลีบเลี้ยง เช่น ผลของมังคุด ละมุด ฝรั่ง และ

ขนุน นอกจากผลที่เกิดจากรังไข่ได้รับการปฎิสนธิแล้ว ผลบางชนิดเกิดขึ้นโดยดอกไม่ได้รับการผสมเกสร

ซึ่งอาจเกิดจากการกระตุ้นของฮอร์โมนพืชที่มีอยู่ภายใน หรือการให้จากภายนอกท าให้รังไข่มีการพัฒนา
เป็นผล เรียกผลชนิดนี้ว่า ผลเทียม หรือ parthenocarpic fruit ผลชนิดนี้เมื่อเจริญขึ้นมามักไม่มีเมล็ด

ผลในทางพฤกษศาสตร์หมายถึงส่วนของรังไข่ที่พัฒนาและเจริญเต็มที่แล้ว เช่น ผล ที่เรียกว่า ฝัก หรือ

pod ของถั่ว และ ผลที่เรียกว่า caryopsis ของพืชตระกูลหญ้า เช่น ข้าว ข้าวโพด และข้าวฟ่าง เป็นต้น

หน้าที่ของผล

หน้าที่ส าคัญของผล ได้แก่ เป็นแหล่งอาหารให้กับเมล็ดขณะก าลังพัฒนา ห่อหุ้มเมล็ดที่อยู่

ภายในและ ท าให้เกิดการกระจายพันธุ์

โครงสร้างของผล

ผลมีผนังหรือเนื้อผลที่เจริญและพัฒนามาจากผนังรังไข่ (ovary wall) เรียกว่า pericarp ซึ่ง

แบ่งออกได้เป็น 3 ส่วน โดยผลแต่ละชนิดมีความหนาและมีลักษณะไม่เหมือนกันขึ้นกับชนิดของผล
pericarp ทั้ง 3 ชั้น (ภาพที่ 7.1) ได้แก่

1. exocarp เป็นเปลือกชั้นนอกสุด โครงสร้างภายในประกอบด้วยเนื้อเยื่อ epidermis เพียง

ชั้นเดียว อาจมีขน (hair) หรือปากใบ ในพืชบางชนิด เช่น พืชตระกูลส้ม ชั้นของ exocarp มีต่อมน้ ามัน
อยู่

2. mesocarp เป็นเนื้อเยื่อชั้นกลาง ผลบางชนิดมีเนื้อเยื่อชั้นนี้ที่บาง บางชนิดประกอบด้วย

เนื้อเยื่อหลายชั้นที่มีกลุ่มของท่อน้ าท่ออาหาร พืชบางชนิดส่วนของ mesocarp มีลักษณะอ่อนนุ่ม
สามารถบริโภคได้ หรือเป็นเส้นใยเหนี่ยว เช่น กากมะพร้าว

รศ. ดร. ลิลลี่ กาวีต๊ะ