Page 164 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

146 กระบวนการควบแน่นและหยาดน ้าฟ้า

สภาวะก่อตัว สภาวะโตเต็มที่ สภาวะสลายตัว
(stage) (mature stage) (dissipating stage)

สเกลความเร็วของ
กระแสอากาศ ความเร็วของกระแสอากาศ < 3 m
-1
ฝน s
หิมะ
ผลึกน ้าแข็ง
ความสูง (km)

ภาพที่ 6.7 สภาวะการเกิดเมฆฝนฟ้าคะนอง ตามความสูง อุณหภูมิตามแนวดิ่ง อนุภาคน ้าแบบ

ต่างๆ และกระแสอากาศไหลขึ้นและกระแสอากาศอากาศไหลลง

ที่มา : ดัดแปลงจาก Rogers (1985)

6.2.4 การดัดแปรสภาพอากาศ

การดัดแปรสภาพอากาศ คือ การเปลี่ยนแปลงสภาพกาลอากาศโดยใช้วิทยาการ
ทางฟิ สิกส์ของเมฆที่มีความสัมพันธ์กับสารเคมี การดัดแปรสภาพอากาศจะท าได้หรือไม่ขึ้นกับ
ปัจจัยต่างๆ ได้แก่ ความเหมาะสมของสภาพความชื้นในอากาศและประสบการณ์ของนักวิชาการ
ตลอดจนความสมบูรณ์ของอุปกรณ์ ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์และลักษณะภูมิประเทศ (ภาพที่ 6.8)

การดัดแปรสภาพอากาศโดยการท าฝนเทียมแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ การท าฝนในเมฆอุ่น ซึ่งเป็น
เมฆคิวมิวลัสที่เกิดจากการพาความร้อนในแนวตั้ง มีอุณหภูมิสูงกว่า 0 องศาเซลเซียส กลไกของ

การเกิดฝนคือ กระบวนการควบแน่น กระบวนการชนกันและการรวมตัวกันของเม็ดน ้า และการ

ท าฝนในเมฆเย็น ซึ่งมียอดก่อตัวสูงกว่า 6 กิโลเมตร(18,000 ฟุต) ซึ่งเป็นระดับเฉลี่ยที่อุณหภูมิ
ภายในก้อนเมฆต ่ากว่า 0 องศาเซลเซียส ดังนั้นก้อนเมฆดังกล่าวจะเป็นเมฆผสมระหว่างเมฆอุ่นกับ

เมฆเย็น แต่เม็ดน ้าและละอองเมฆบางส่วนยังไม่เป็นเกล็ดน ้าแข็ง เมฆลักษณะดังกล่าวจะมี
ศักยภาพที่ท าให้เกิดฝนโดยกระบวนการท าให้เม็ดน ้าที่เย็นจัดกลายเป็นเกล็ดน ้าแข็ง (Dynamic
Seeding) ได้ ด้วยการใช้สารซิลเวอร์ไอโอไดด์ (AgI) เป็นตัวกระตุ้น

ในการท าฝนจากเมฆอุ่นที่ใช้เป็นหลักปฏิบัติอยู่ในปัจจุบันคือ ใช้สารเคมีที่มี
คุณสมบัติดูดซับความชื้นสูงโปรยจากเครื่องบินเข้าไปในมวลอากาศที่มีความชื้นเฉลี่ยสูงกว่า 70%