Page 164 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

วิธีของการศึกษาจลนพลศาสตรเคมี 155

ในการหาอันดับของสาร A หรือคา p จะตองทําใหสารตั้งตนชนิดอื่นในที่นี้คือสาร B มี
ปริมาณมากซึ่งอาจอนุโลมไดวาความเขมขนของสาร B มีคาคงที่ตลอดปฏิกิริยา หรือ [B] = [B] 0

ดังนั้นกฎอัตราจะกลายเปน R = k′ [A] p (7.15)

และ k′ = k[B] q (7.16)

ดังนั้นปฏิกิริยาในสภาวะที่กําหนดเชนนี้ตามสมการ (7.15) เปนปฏิกิริยาที่มีอันดับพีเทียม (pseudo

th
p -order reaction)
ในทํานองเดียวกันการหาอันดับของสาร B หรือคา q จะตองทําใหสารตั้งตนชนิดอื่นในที่นี้
คือสาร A มีความเขมขนมากและถือวาความเขมขนของสาร A มีคาคงที่ตลอดปฏิกิริยา หรือ [A] =

[A] 0

ดังนั้นสมการ (7.14) จะกลายเปน R = k ′′ [B] q (7.17)

และ k ′′ = k[A] p (7.18)

จะเห็นไดวาปฏิกิริยาในสภาวะที่กําหนดเชนนี้ตามสมการ (7.17) เปนปฏิกิริยาที่มีอันดับคิวเทียม

th
(pseudo q -order reaction)
ดังนั้นอาจกลาวไดวา ในการหาอันดับของสารตั้งตนแตละชนิดโดยวิธีการแยกเอกเทศจาก
สารตั้งตนอื่นๆ ในกรณีที่ปฏิกิริยามีสารตั้งตนหลายชนิด และตองใชควบคูกับวิธีในการหาอันดับ

ของสารตั้งตนเพียงชนิดเดียว ซึ่งจะเปนวิธีใดวิธีหนึ่งที่จะกลาวตอไป

7.2.2 วิธีอัตราเริ่มตน (Method of Initial Rate)

วิธีอัตราเริ่มตนคือวิธีในการหาอันดับของสารตั้งตนเพียงชนิดเดียว โดยการเปลี่ยนความ

เขมขนเริ่มตนของสารตั้งตนนั้น ควบคูกับการวัดอัตราการเกิดปฏิกิริยาที่จุดเริ่มตน และในกรณีที่
ปฏิกิริยามีสารตั้งตนมากกวาหนึ่งชนิดจะใชควบคูกับวิธีการแยกเอกเทศ ตัวอยางปฏิกิริยาตอไปนี้
k
A ⎯ →⎯ P (7.19)

มีกฎอัตราดังนี้ R = k [A] n (7.20)
เมื่อ R = อัตราการเกิดปฏิกิริยา

n = อันดับของปฏิกิริยา

k = คาคงที่อัตราของปฏิกิริยาที่อุณหภูมิหนึ่งๆ