Page 163 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

154 บทที่ 7

–
สารตั้งตนมีคามากกวาสภาพนําไฟฟาของ CH COO ซึ่งเปนผลิตภัณฑ ดังนั้นคาสภาพนําไฟฟา
3
ของสารละลายจะลดลงเมื่อปฏิกิริยาดําเนินไป

7.2 การหากฎอัตรา (Determination of Rate Law)

การหากฎอัตราคือการหาความสัมพันธระหวางอัตราการเกิดปฏิกิริยาและความเขมขนของ

สารตั้งตนแตละชนิด ที่อุณหภูมิหนึ่งๆ ดังนั้นในการทดลองจะตองติดตามความกาวหนาของ

ปฏิกิริยาโดยวัดการเปลี่ยนแปลงปริมาณสารเทียบกับเวลาดังที่กลาวมาในหัวขอ 7.1 และหาอันดับ
ของปฏิกิริยาซึ่งเปนสวนสําคัญของกฎอัตรา ซึ่งมีหลายวิธีคือวิธีการแยกเอกเทศ วิธีอัตราเริ่มตน วิธี

ครึ่งชีวิต และวิธีเทียบความสัมพันธระหวางความเขมขนและเวลา ตอจากนั้นจะคํานวณคาคงที่อัตรา

ของปฏิกิริยาที่อุณหภูมิหนึ่งๆ ได และการเปลี่ยนอุณหภูมิในการทดลอง จะสามารถหาคาคงที่อัตรา
ในแตละอุณหภูมิได และจะคํานวณพลังงานกระตุนตามสมการอารเรเนียส (Arrhenius equation)

ในชวงอุณหภูมิที่ศึกษาได

7.2.1 วิธีการแยกเอกเทศ (Isolation Method)

วิธีการแยกเอกเทศคือวิธีที่ใชศึกษากฎอัตราในกรณีที่มีสารตั้งตนมากกวาหนึ่งชนิด โดยใช

ควบคูกับวิธีหาอันดับของสารตั้งตนเพียงชนิดเดียว และมีหลักการคือทําใหความเขมขนของสารตั้ง
ตนทุกชนิดมีคามากเกินพอ ยกเวนสารตั้งตนเพียง 1 ชนิดที่ตองการหาอันดับ เพื่อแยกสารตั้งตนนี้

ออกจากสารตั้งตนชนิดอื่นๆ ตอจากนั้นนําวิธีการแยกเอกเทศไปใชรวมกับวิธีในการหาอันดับของ

สารตั้งตนเพียงชนิดเดียวตอไป ตัวอยางปฏิกิริยาตอไปนี้
k
A + B ⎯ →⎯ P (7.13)

p
มีกฎอัตราดังนี้ R = k [A] [B] q (7.14)
เมื่อ R = อัตราการเกิดปฏิกิริยา
p, q = อันดับที่ขึ้นกับความเขมขนของสารตั้งตน A และ B ตามลําดับ

n = p + q = เปนอันดับรวมของปฏิกิริยา

k = คาคงที่อัตราของปฏิกิริยาที่อุณหภูมิหนึ่งๆ