Page 60 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

50

สวนใหญมาจากอาหารหยาบ เปนสวนของผนังเซล ( Cell Walls ) ของพืชอาหารสัตว ไดแก

Cellulose และ Hemicellulose ซึ่งจุลินทรียสามารถยอยได แตน้ํายอยจากสัตวไมสามารถยอยได
คารโบไฮเดรตกลุมนี้มีความสําคัญมากเพราะนอกจากจะเปนแหลงพลังงานแกโคแลว ยังเปนตัวที่ทําให

โคเคี้ยวเอื้องและหลั่งน้ําลายไดมากเปนประโยชนตอจุลินทรียในกระเพาะรูเมน

• คารโบไฮเดรตที่อยูภายในเซล ( Non Structural Carbohydrates )

สวนใหญมาจากอาหารขนโดยเฉพาะเมล็ดธัญพืชตาง ๆ ไดแก พวกแปง ( Starch ) , น้ําตาล
( Sugar ) และ Pectins ซึ่งสามารถยอยไดงายดวยน้ํายอยจากสัตว คารโบไฮเดรตกลุมนี้มีประโยชนทั้ง

ที่เปนแหลงพลังงานที่ยอยงาย เพื่อใหจุลินทรียบางกลุมเพิ่มปริมาณไดมากขึ้นและยังเปนแหลงพลังงาน

ใหแกสัตวโดยตรง สําหรับการยอยคารโบไฮเดรตโดยจุลินทรียในกระเพาะอาหารสวนหนาเมื่อถึงขั้นตอน
สุดทายจะไดกรดไขมันที่ระเหยไดที่สําคัญ 3 ชนิดโดยขบวนการยอยสามารถแบงออกไดเปน 3 ขั้นตอน

ไดแก ขั้นตอนแรกคารโบไฮเดรตในรูปที่ซับซอนจะถูกยอยไดน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว และ ขั้นตอนถัดมาจะมี

จุลินทรียอีกกลุมหนึ่งเปลี่ยนน้ําตาลใหเปน Pyruvic Acid อยางรวดเร็ว สวนขั้นตอนสุดทาย
จะมีจุลินทรียเปลี่ยน Pyruvate ใหเปน กรดไขมันที่ระเหยได ( Volatile Fatty Acid ) ที่สําคัญ 3

ชนิดไดแก Acetic acid (C2) , Propionic acid (C3) และ Butyric acid (C4) รวมทั้งกาซ

คารบอนไดออกไซด และ มีเธน กรดไขมันที่ระเหยไดที่เกิดขึ้นจะดูดซึมโดยตรงเขาผนังกระเพาะทั้ง

Rumen , Recticulum และ Omasum เปนแหลงพลังงานหลักของโค โดยปกติถาหากโคไดกินอาหาร

ที่มีสัดสวนของ อาหารหยาบ ตอ อาหารขนพอเหมาะ คือ ประมาณ 50 - 65 ตอ 50 - 35 % แลว
กรดไขมันที่เกิดขึ้นจะมี กรดอะซิติค ตอ กรดโปรปโอนิค คิดเปนอัตราสวนประมาณ 3 : 1

ซึ่งเปนสัดสวนที่เหมาะสมชี้ใหเห็นถึงความสมดุลยของจุลินทรียที่ทํางานในกระเพาะรูเมน แตถาหากให

โคกินอาหารขนมากเกินไปจะเกิด Lactic acid เพิ่มมากขึ้น ( เปนกรดที่เกิดขึ้นในขั้นตอนระหวางขบวน
การเปลี่ยน Pyruvate ใหเปน Propionate ) จุลินทรียชนิดอื่น ๆ ทนไมไดทําใหขบวนการเปลี่ยน Lactate

เปน Propionate ลดลง ขณะเดียวกันก็จะมีการดูดซึมกรด Lactic เขาผนังกระเพาะรูเมนและกระแสเลือด

ทําใหเลือดมีสภาพเปนกรด เกิดโรค Acidosis , กีบอักเสบ ( Laminitis ) , กินอาหารลดลง
และผลผลิตน้ํานมลดในที่สุด ดังนั้นวิธีปองกันปญหานี้จึงควรจัดสัดสวนอาหารขน และ อาหารหยาบ

ใหโคกินคิดเปนน้ําหนักแหงไมเกิน 65 ตอ 35 % หรือหากมีความจําเปนตองใชอาหารขนสูงกวานี้

เนื่องจากอาหารหยาบมีคุณภาพต่ําจําเปนตองใชโซเดียมไบรคารบอเนต ( NaHCO3 ) ผสมในอาหารขน
ประมาณ 1.5 % หรือใหโคกินเสริมวันละประมาณ 100 - 150 กรัม เพื่อเปนตัวปรับสภาพความเปน

กรด- ดางในกระเพาะรูเมน ( Buffer ) และอาจใชเทคนิคในการใหอาหารรวมดวยคือแบงอาหารขนให

บอยครั้งขึ้น สําหรับรายละเอียดจะกลาวตอไปในหัวขอการจัดสัดสวนและการใหอาหารโคนม

2. การยอยโปรตีนในกระเพาะรูเมน

โปรตีน แบงออกเปน 2 ชนิดตามลักษณะการยอยในกระเพาะหมักดังนี้