Page 59 -
P. 59
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
49
ปรับสภาพความเปน กรด - ดาง ( pH ) ของกระเพาะรูเมนใหอยูประมาณ 5.8 - 6.5 ซึ่งเหมาะสม
สําหรับการทํางานของจุลินทรีย สวนที่เปนของเหลวและอาหารที่ละเอียดจะตกลงดานลางเพื่อที่จะเคลื่อน
ไปยังกระเพาะสวนถัดไป สวนอาหารที่ยังเปนชิ้นหยาบจะลอยอยูดานบนเพื่อขยอกออกมาเคี้ยวเอื้องใหม
2. กระเพาะรังผึ้ง ( Recticulum )
อยูดานหนาของกระเพาะรูเมนมีความจุประมาณ 5 – 10 % ของกระเพาะรวม มีผนังกั้น
ระหวางกระเพาะรูเมนเรียกวา Recticulo - rumen fold และกระเพาะสวนนี้บางครั้งมักจะเรียกรวม
กับกระเพาะรูเมนวา Recticulo – rumen เนื่องจากกระเพาะทั้งสองสวนนี้มีการหมักยอยอาหารโดย
จุลินทรีย นอกจากนี้จะเห็นไดวากระเพาะสวนนี้จะอยูในตําแหนงที่ใกลกับหัวใจและถาหากโคกินวัสดุ
แปลกปลอมเขาไปเชน เศษลวดมัดหญา เหล็ก ตะปู ก็จะเคลื่อนตัวผานรูเมนมาตกคางอยู
ในกระเพาะสวนนี้ จึงมักมีการกรอกแมเหล็กแกโคเพื่อดูดเศษเหล็กเหลานี้ไวไมใหแทงทะลุผนังกระเพาะ
ผานกระบังลมตามแรงบีบของกระเพาะไปยังหัวใจ ทําใหเกิดโรคที่เรียกวา “ Hardware Disease “
เกิดการอักเสบในชองทอง ( Peritonitis ) ทําใหโคตายได
3. กระเพาะสามสิบกลีบ ( Omasum )
มีความจุประมาณ 10 - 15 % ของกระเพาะรวม ซึ่งกระเพาะทั้งสามสวนนี้บางทีเรียกวา
กระเพาะสวนหนา ( Fore Stomach ) ภายในประกอบดวยเนื้อเยื่อแผนบาง ๆ ประมาณ 90 - 190
กลีบขนาดไมเทากันเรียงซอนกันอยู ทําหนาที่ดูดซึมน้ํา แรธาตุ ตลอดจนบดอาหารใหเปนชิ้นเล็ก ๆ
กอนที่จะไหลผานเพื่อไปยอยโดยน้ํายอยที่กระเพาะแท ( Abomasum ) และ ลําไสเล็กตอไป
4. กระเพาะแท ( Abomasum )
เปนกระเพาะสวนสุดทายมีความจุประมาณ 13 % ของกระเพาะรวม ทําหนาที่ผลิตน้ํายอย
ออกมายอยอาหารเหมือนสัตวกระเพาะเดี่ยวทั่วไป โดยผนังของกระเพาะจะผลิตน้ํายอย ( Gastric Juice )
ซึ่งประกอบดวย กรดเกลือ , Pepsin และ Rennin โดยยอย โปรตีนใหเปน Peptides กอนที่จะไหลไปยอย
เปน Amino acid ที่ลําไสเล็ก
การยอยอาหารในโคนม
อาหารที่โคกินเขาไปประกอบดวยโภชนะตาง ๆ ซึ่งจะถูกยอยโดยจุลินทรียในกระเพาะสวนหนา
ในสภาพไรออกซิเจน สวนอาหารที่ไมถูกยอยโดยจุลินทรียรวมทั้งตัวจุลินทรียเองซึ่งเปนแหลงโปรตีน
ของโคจะเคลื่อนตัวตอไปที่กระเพาะแทและลําไสเล็ก และ จะถูกยอยโดยน้ํายอยเชนเดียวกับการทํางานใน
กระเพาะ
1. การยอยคารโบไฮเดรตในกระเพาะหมัก
คารโบไฮเดรตในอาหารแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแก
• คารโบไฮเดรตที่เปนโครงสรางของพืช ( Structural Carbohydrates )