Page 50 -
P. 50
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
5) เล็บหรือกีบหลัง มีลักษณะสัณฐานเหมือนเล็บหน้า แต่โดยทั่วไปกีบหลังอาจยาวกว่ากีบหน้า
เล็กน้อย และเวลายืนกีบจะตั้ง (ขึ้นโคน) น้อยกว่ากีบหน้า
กีบสวยกีบตั้ง
ตีนเป็ด ไม่สวย
ร่ อ ง ร ะ ห ว่ า ง กี บ ชิ ด
แสดงว่ากีบและข้อกีบ
แข็งแรง (สุพรชัย. 2553) กีบเกยกัน
ไม่ดี
6) ตุ่มเท้าหรือนิ้วติ่ง อีสานเรียกเล็บน้อย ต้องตรงและเวลาควายยืนตรงจะชี้ออกด้านหลังเล็ก
น้อย และอาจยาวกว่านิ้วติ่งขาหน้าเล็กน้อยแต่จะไม่ยาวถึงพื้น
1.3.6 ระบบสืบพันธุ์ (อธิบายรายละเอียดในการคัดเลือกควายแม่พันธุ์และควายพ่อพันธุ์)
1) เพศเมีย
1.1 อวัยวะเพศเมีย ต้องมีสีดำ สมบูรณ์ ใหญ่สมตัว มีสัณฐานเป็นรูป 3 เหลี่ยม
(ส่วนบนเป็นฐาน ส่วนล่างคือปลายสามเหลี่ยม) และส่วนปลายไม่หักงอนขึ้น สัณฐานของอวัยวะเพศเมีย
ในภาคต่างๆของประเทศ นิยมนำไปเปรียบเทียบกับดอกไม้ ใบไม้ ต่างๆ เช่น เหมือนใบตองจาน
(ใบทองกวาว), ใบพลู (พลูกินหมาก) ดอกกล้วย (ปลีกล้วย), ดอกบัวหลวง และเหมือนใบตอง (สงบ,
2553)
1.2 เต้านมและหัวนม ฐานเต้านมไม่กว้างมาก ควายสาวหรือควายที่แห้งนมจะ
มองแทบไม่เห็น มีหัวนม 4 เต้า วางในตำแหน่งที่ห่างกันพองาม หัวนมไม่ใหญ่และยาวเกินไป ส่วน
หัวนมที่ขาดหรือเกินกว่านี้ ถือว่าไม่งาม ถ้าเป็นควายเพศเมียเข้าประกวด ส่วนใหญ่คณะกรรมการตัดสิน
ก็จะมีการคัดออก
2) เพศผู้
2.1 อัณฑะ ลูกอัณฑะใหญ่สมบูรณ์ และตรงเท่ากันสองข้าง ไม่บิดเบี้ยว ไม่
หย่อนยาวมาก ถุงอัณฑะยาวประมาณ 4 นิ้ว (ประสบ, 2527) ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ควายไทยตามที่กล่าว
มาแล้ว ควายที่ลูกอัณฑะบิด มักจะนิสัยดื้อ ไม่เชื่อฟัง ฝึกยาก อาจชนคนเลี้ยง และไม่เหมาะในการใช้ทำ
เป็นพ่อพันธุ์ (สอดคล้องกันทุกภาค)
2.2 ลึงค์ ใหญ่ ยาวสมส่วน และชี้ตรงไปข้างหน้า ปลายลึงค์หย่อนเล็กน้อย
ประมาณ 1 นิ้ว (ประสบ, 2527) ถ้าปลายลึงค์หย่อนยาวมาก จะดูไม่งาม
ภูมิปัญญา 40 การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา
